آب ، مهمترین غذای دام اما گاهی مرگ آفرین 

آب ، مهمترین غذای دام اما گاهی مرگ آفرین 

به قلم : امید قربانی

آب ، پرمصرف و مهمترین غذای دام ها در تمام دوران حیاتشان است که مستقیما روی سلامت و تولید آنها موثر میباشد اما غالباً هر پنج سال یک بار هم آن را آنالیز نمیکنیم با اینکه گاهی اوقات مرگ آفرین است .

 آزمایش و آنالیز سالانه آبِ آشامیدنی گله های شیری جزو امور واجبات هر واحد پرورش گاوهای شیری است چراکه خواص مختلف آب به راحتی تغییر میکند و ممکن است خسارات جبران ناپذیری برای گله ایجاد نماید .

برخی از پیامد های خطرناک و خسارت آفرین در گله که ناشی از تغییرات خواص و املاح آب هستند به شرح زیر میباشد :

۱: افزایش سطح املاح آب در ماه های گرم سال باعث کاهش تولید و کاهش راندمان گله میشود . 

۲: افزایش سطح نیترات آب ، میتواند باعث مرگ های ناگهانی گاوهای شیری در گله شود .

۳: افزایش سطح نیترات آب در حد متوسط ، باعث افزایش تعداد سقط و ناباروری و کاهش تولید در گله های شیری میشود .

۴: افزایش سطح سولفات منیزیم و کلسیم آب آشامیدنی گاوهای شیری باعث اسهال و مشکلات گوارشی میشود . 

۵: افزایش سطح سولفات گوگرد آب آشامیدنی گاوهای شیری باعث مسمومیت شدید و مرگ آفرینی در گله های شیری میشود . 

۶: سولفید هیدروژن ، سَمّی ترین شکل سولفات ها در آب آشامیدنی است که افزایش سطح آن باعث مرگ فوری گاو های شیری میگردد .

۷: آب باید دارای سطح PH متعادل باشد . اسیدیته نامتوازن آب آشامیدنی باعث اسهال ، ضعف تغذیه و کاهش تولید در گاو های شیری میگردد .

۸: جلبک سبز یک معضل جدی در آب آشامیدنی گاوهای شیری ست که میتواند باعث مسمومیت شدید و مرگ ناگهانی گاوهای شیری شود .

۹: سدیم آب آشامیدنی دارای استاندارد های مشخصی ست که افزایش سطح آن باعث تجمع نوتروفیل ها در پستان و CMT مثبت میشود .

۱۰: شوری آب آشامیدنی نیز دارای استاندارد مشخصی ست و افزایش شوری آن باعث اختلال در تعریق و سیستم خنک شدنِ دام ها میگردد . 

۱۱: چنانچه سطح آهنِ آب افزایش پیدا کند باعث مسمومیت تحت بالینی ، متریت و ورم پستان در گاوهای شیری میگردد . 

گرمای شدید هوا و خشکسالی دو تا از عوامل اصلی در تغییر ساختار املاح آب ها هستند به ویژه در مناطق کویری و فلات مرکزی ایران . خشکسالی باعث پایین رفتن ارتفاع آبهای زیر سطحی شده که این خود عامل مهمی ست در تغییرِ ترکیبات آب آشامیدنی . خشکسالی و دمای بالای محیط همچنین روی کیفیت علوفه ها نیز اثر منفی گذاشته و ارزش غذایی علوفه ها را کاهش میدهد .

برخی از نکات بسیار ساده اما بسیار مهمی که در ارتباط با آب آشامیدنی گاوهای شیری باید مد نظر قرار دهیم به شرح زیر میباشد :

۱: کمبود فضای آبخوری در جایگاه استراحت گاو های شیری باعث تشدید استرس میشود پس تعداد آبخوری های جایگاه نگهداری گاوهای شیری را بیشتر کنید تا دسترسی همه ی گاوها به آب آشامیدنی به راحتی امکان پذیر باشد . 

۲: نظافت آبخوری ها کار پیچیده و سختی نیست و اتفاقا کار راحتی ست لذا همواره آبخوری ها را تمیز و بهداشتی نگهدارید . اگر آبخوری ها تمیز نباشد و جلبک سبز در آن رشد کند و توسط گاو های شیری خورده شوند باید با گله خدا حافظی کنید .

۳: تابستان ( تیر ، مرداد ، شهریور ) یعنی وقوع تنش گرمایی و استرس دمایی در گله های شیری پس حتی المقدور آبخوری ها را در سایه نصب کنید یا برای آبخوری ها سایبان تعبیه کنید .

۴: گرما و افزایش دمای هوا یعنی مصرفِ آبِ بیشتر در گاوهای شیری پس حتما به رفاهِ آبخوردن گله توجه بیشتری داشته باشید تا همه ی گاو های شیری از این جهت دام در رفاه کامل باشند .

۵: گوساله ها نسبت به گاوهای شیری، حساسیت بیشتری دارند به آب آشامیدنی . بنابراین روی آب مصرفی گوساله ها حساسیت بیشتری داشته باشید .

۶: سموم دفع آفات یکی از دلایل آلوده شدن آب آشامیدنی گاوهای شیری است . از آلودگی اتفاقی آب به سموم دفع حشرات و آفات جلوگیری کنید . 

۷: آب هایی که بوی نامطبوع داشته باشند توسط گاو های شیری کمتر نوشیده میشوند لذا باعث کاهش تولید و انواع بیماری های متابولیک میشوند .

۸: گاهی اوقات در گله های شیری ، گَندع خواری و ادرار خواری به دلیل بیماری پیکا نیست بلکه آب دامداری مشکل دارد که باید فورا شناسایی و رفع عیب صورت بگیرد . 

یک نکته طلایی و بسیار مهم درباره آب آشامیدنی گاوهای شیری : آبی را که خودتان نمیتوانید بنوشید در اختیار گاو های شیری و گوساله ها قرار ندهید .

و نکته ی مدیریتی پایانی این مقاله آموزشی : مدیریت گله لزوما به معنای غرق شدن در مسائل پیچیده و دانشگاهی نیست . بلکه توجه و دقت در همین نکات ساده و معمولی را مدیریت گله میگویند .

نویسنده : مهندس امید قربانی 

کارشناس دامپروری و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی / مدیر عامل گروه مهندسی توسعه دامپروری اندیشه مهر / مدیر گروه تخصصی صنعت دامپروری ایران در تلگرام

مقالات آموزشی کاربردی بیشتری در اینجا بخوانید:

آرد گندم در جیره غذایی گاوهای شیری

خطر حملات پانیک در گاوهای شیری

افزایش سودآوری با تکنیک افزایش دفعات شیردوشی

مدیریت پرورش گاوهای شیری در دوره خشکسالی

لینک مستقیم گروه صنعت دام ایران در تلگرام

لینک مستقیم پایگاه خبردام در اینستاگرام