خطر حملات پانیک
مدیریت استرس در گاو های شیری
به قلم: امید قربانی
عموماً همه ی ما با موضوع استرس ، هیجانات منفی روانی و فشار های عصبی در دام و دامپروری آشنایی خوب یا نسبی داریم و تقریباً میشه گفت که هیچ دامداری نیست که این موضوع رو توی دامداری ندیده باشه .
استرس و فشار عصبی در انسان ها نیز به عنوان دشمن درجه ی یک قلب به شمار میاد و توصیه همیشگی پزشکان برای ما اینه که سعی کنیم در مغرض استرس های مداوم قرار نگیریم
به عنوان نمونه ، استرس های ناگهانی و فشار عصبی در حوزه پرورش طیور یکی از معضلات جدی هست که در اغلب مواقع تلفات سنگینی هم به بار میاره . گله های شتر مرغ باوجود داشتن جثه های بزرگ اما در مواجهه با استرس های کوچک هم حساس هستن و میتونن تلف بشن . گله هایی از شترمرغ رو سراغ داشتیم که به دلیل صدای ناگهانی هواپیمای سمپاش از پا در اومدن ؛
در دامداری ها هم این استرس ها وجود دارن . استرس ها و فشار های عصبی که در نتیجه ی عوامل مختلفی مانند : ترس های حاصل از واکسیناسیون و انواع درمان های دامپزشکی ، فشار عصبی ناشی از گرما ، اختلالات عصبی حاصل از سرمای شدید ، ترس های ناشی از خشونت پرسنل و رفتار خشن افراد در فارم ، استرس های ناشی از تغییر کیفیت اقلام غذایی ، استرس هایی که در نتیجه ی بهم ریختگی برنامه های زمان بندی شده بوجود میاد ، هیجانات حاصل از فحلی بویژه در تلیسه ها ، ترس و اضطراب گاوها در اثر آبستنی به ویژه برای البسه ها و شاید بشه تا صد ها مورد از عوامل مختلف که در ایجاد استرس و فشار عصبی موثر هستند رو ذکر کرد ؛
استرس ها عمدتا هیجانات عصبی زود گذر هستن که با برطرف شدن و از بین رفتن عامل ، این استرس ها هم محو میشن و دام به شرایط طبیعی خودش برمیگرده .
اما گاهی اوقات همین استرس های آنی و گذرا تحتِ تاثیر یک سری شرایط خاص یا بوجود اومدن عوامل ثانویه ، تشدید شده و تبدیل به گونه ای حمله عصبی پایدار میشن که ممکنه خطر آفرین باشه .
خطر حملات پنیک در دام
حمله پانیک در واقع همون استرس هایی هستن که هم ادامه پیدا کردن و هم تشدید شدن . حالتی مثل سکته که به دلیل اختلال شدید در دستگاه عصبی و سایر نارسایی ها رخ میده !
در حمله ی پنیک که عموما در عرض ۱۵ دقیقه به اوجِ خودش میرسه علائم زیر روی دام بروز میکنه :
1: لرزشِ اندامی
2: تپش قلب
3: تعریق
4: اسپاسم عضلانی
مطمئنا دامپزشکانِ عزیز ما اریتمی قلبی ناشی از حمله ی پنیک رو به راحتی میتونن تشخیص بدن و اونو از سایر عوامل بوجود آورنده ی آریتمی قلبی میتونن تفریق کنن !
نکته بسیار مهم در این موضوع که باید مورد توجه و دقت زیاد از طرف دامداران قرار بگیره اینه که : اگه حمله های شدید عصبی ( حمله پانیک ) ادامه داشته باشه و فورا کنترل نشه ، به راحتی میتونه منجر به مرگ دام بشه !
یکی از مهمترین عواملی که میتونه در تداوم حملات پانیک موثر باشه ، اختلالات درمانی و دارویی در فرایندِ مواجهه با انواع بیماری های دامی هستن .
به عنوان نمونه : گوساله هایی که مادرشون دوران خشکی و دوره انتظار زایمان رو تحت تاثیر استرس گرمایی قرار داشته باشن ، بیشتر مشاهده میشه .
حمله ی پنیک همچنین میتونه باعث سقط جنین در دامِ های ابستن بشه . علاوه بر این حمله ی پانیک میتونه تولیدِ شیر رو به صورت دراز مدت تحت تاثیر قرار بده و به نحو چشمگیری تولید شیر رو کاهش بده !
نویسنده: مهندس امید قربانی
کارشناس دامپروری و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی/ مدیر عامل گروه مهندسی توسعه دامپروری اندیشه مهر/ مدیر گروه تخصصی صنعت دام ایران در تلگرام
بر اساس تحقیقات انجام شده در مرکز مطالعات غذایی آمریکا : نوشیدن شیر با تاثیر بر پروتئین های سروتونین و سایر پروتئین های سیگنالینگ عصبی و نیز با تاثیر بر بافت ماهیچه های لب ، چهره ای جذاب تر به شما میبخشد / گروه مهندسی توسعه دامپروری اندیشه مهر
با سلام و تشکر از جناب مهندس قربانی عزیز. در مورد استرس های شدید و تنش ناگهانی که باعث حمله پانیک میشه در گاو شیری یک تجربه هم بنده خدمت شما عرض کنم که مربوط میشه به نقل و انتقال و جابجایی گاوها. حمل و نقل گاوهای شیری استرس و فشار روانی زیادی روی گله ایجاد میکنه که اگر درست مدیریت نکنیم ممکنه دردسر های خیلی بزرگی ایجاد کنند. اینا البته تجربه بنده هست و از لحاظ علمی اگه بخواین باید اینجور بگم که قبل از اینکه عملیات انتقال و جابجایی دام ها رو شروع کنید حتما گاوها باید توسط یک دامپزشک ماهر معاینه صورت بگیره بر روی دام ها صورت بگیره تا از نظر سلامت دام ها چک بشن و گاوهایی که بیمار هستن از جمع دام های انتقالی خارج شود . قبل از اینکه بارگیری و انتقال دام رو شروع کنید حتما ماشین های حمل دام رو از لحاظ ایمنی و سالم بودن بررسی کنید. تهیه یک بستر مناسب برای اتاق خیلی مهمه جهت جلوگیری از سر خوردن و به زمین افتادن دام ها در پشت ماشین ها. قبل از انتقال حتما آب کافی در اختیار دام ها قرار داده بشه. بنظر شخصی بنده تزریق دارو های ضد درد و ضد تب و التهاب به دام ها قبل از بارگیری و انتقال جهت جلو گیری از تب حمل و نقل و… هم توی برنامه های دامدار باید باشهد. در مسیر انتقال حتما چندین بار دام ها مورد بازدید و معاینه قرار بگیرن. راننده و نوع رانندگی ایشون هم مهمه از راننده بخوایم که با سرعت کم و مطمئنه رانندگی کنه ( سرعت های بالا باعث خوردن باد شدید به دام ها شده که این عامل باعث ایجاد استرس و مشکلات تنفسی میشه ).در موقع پیاده کردن دام ها از ماشین ها هم حتما با احتیاط عمل شود تا از ایجاد ترس و ایجاد استرس جلوگیری بشه..حتما دام ها تب گیری شوند. حتما بعد از پیاده کردن دام ها باز آب کافی در اختیار دام ها گذاشته شود. بنظرم میاد تا یه مدت هم همان جیره ی قبلی در اختیار دام ها قرار گرفته بشود با هیچ گونه ایجاد تغییر. بعد به مرور زمان تغییر جیره انجام بگیره .تغییر ناگهانی جیره باعث مشکلات گوارشی و ایجاد اسیدوز میشه . استرس های ناشی از حمل و نقل برای گاوهای شیری خیلی زیاده و اگه خوب مدیریت نشه ممکنه باعث حمله پانیک در گاو بشه .