رفتار شناسی صدای گاو
به قلم : امید قربانی
یکی از ایرادات اساسی در مدیریت فارم های ایرانی ( در اکثر دامداری ها / صنعتی ، نیمه صنعتی و حتی کوچک ) عدم توجه کافی به ( اتولوژی / Ethology ) یا همان رفتار شناسی دام هاست .
اینکه شناختِ آناتومیک و فیزیولوژیکی از تمامِ سیستم بدنی دام داشته باشیم ، بسیار ضروری ست . اما پیش از آن ، واجب و ضروری ست که نحوه ی تعاملِ دام با محیط و اتفاقات پیرامونش را بدانیم .
اتولوژی ، دانشی ست که به ما کمک میکند تا شناخت و اطلاعات جامع و کاملی درباره رفتار شناسی دام ها داشته باشیم تا با این تکنیک بتوانیم علاوه بر افزایش رفاه دام در گله به مکانیسم کاهش هزینه های تولید و افزایش سودآوری دست پیدا کنیم .
متاسفانه باید این نکته را نیز بگویم که : اتولوژی باوجود اهمیت بسیار زیادی که در پرورش گاوهای شیری دارد ، در ایران چندان شناخته شده نیست و کارشناسان علوم دامی نیز تمایل چندانی به این موضوع ندارند .
به نظر بنده ، ذکر این نکته برای شما دامداران و همکاران محترم صنعت دامپروری در سراسر ایران حائز اهمیت بسیار زیاد است که بدانید : در دلِ دانش اتولوژی ، یک موضوع جذاب و جالب و کاربردی ابداع شده است که برای افزایش راندمان گله های شیری بسیار موثر و مفید است .
این موضوع جذاب و جالب و کاربردی ، چیزی نیست جز اسکور صدا . اسکور صدا نیز مانند اسکور درد ، یک تکنیک کاربردی و مفید برای مدیریت گله های شیری ، کاهش هزینه های تولید و افزایش درآمد و سودآوری شما دامداران است . به امید خداوند متعال در ادامه ی مقالات آموزشی این وبسایت ، به اسکور صدا نیز خواهیم پرداخت .
به طور خیلی اختصار دو موضوع مهم اما جدا از هم رو توضیح میدم :
۱: سیستم شنوایی
۲: سیستم صوتی
گاو ها به 10 دلیل فریاد ( MOO ) در گله سر میدهند :
1: ارتباط با دوستان در یک گروه
2: واکنش به تغییرات محیطی
3: اعلام دوستان به زمان زایمان
4: واکنش و اطلاع رسانی نسبت به به گرسنگی
5: اطلاع رسانی برای آغاز شیردوشی
6: واکنش و اطلاع رسانی نسبت به استرس
7: واکنش و اطلاع رسانی نسبت به درد
8: واکنش و اطلاع رسانی نسبت به خطر
9: واکنش به فحلی و تخمک گذاری
10 :واکنش به جدایی از گوساله
اما آنچه در همه ی این صدا ها ارزشمند محسوب میشوند و قابلیت تفکیک دارند به شرح زیر است :
1: شدت فرکانس صدا
2: طول اصوات و ارتعاشات صوتی
3: تعدد و تکرار پذیری اصوات
تمامی صدا های فوق الاشاره دارای فرکانس های مختلف و منحصر به خودشان هستند . همچنین هرکدام از این صدا ها خط طولی مختلف و منحصر به خود را دارند .
تکرار صدا ها در هر کدام از موارد بالا هم متفاوت هستند . انگار گاو ها با شِگردِ مورس در حال ارسال سیگنال و ایجاد ارتباط با سایر دام های گله هستند .
ما انسان ها فرکانس های بالاتر از 3000 هرتز را نمی شنویم اما گاو ها صدا هایی با فرکانس بالاتر از 8000 هرتز را نیز به راحتی میشنوند و واکنش نشان میدهند .
و از دیگر مولفه ها در گاو ها این است که به سه گونه تولید صدا می کنند :
1: صدا با دهان بسته
2: صدا با دهان باز
3: صدا با دهان باز به کمک بینی
صدا هایی با فرکانس بالا عموما با دهان باز و به کمک بینی جهت اعلان هشدارهای خطر ، استرس ، درد ، سیگنال ارسال می‌کنند .
دانش مربوط به تفکیک اصوات و اصطلاحا اسکور صدا در جهان دامپروری ، گام های ابتدایی خود را دارد طی میکند و در ایران هم این موضوع بسیار جدید هست اما دامداران متوسط و کوچک که دائما در گله حضور دارند و به خوبی میتوانند گله را مانیتور کنند این امکان را دارند تا حسب تفکیک تجربی صدا ها ، مشکلات مربوط به گاو و گله را به راحتی شناسایی و ارزیابی کنند .
طولانی ترین صدا ها را عموما ، بزرگِ گله و رئیس گروه ساطع میکند . گفتیم که گاو ها میتوانند صدا هایی با فرکانسِ فراتر از گوش انسان را بشنوند . مثل ساییدگی اجسام و فلزات هنگام کار کردن .
پخش صدای رادیو یا موسیقی با سطح صوتی متوسط به گاو ها کمک میکند تا صدا های نویز داز و غیر منتظره را تحمل کنند .
شاید تا حالا فکر میکردیم که گاو ها نمیتوانند حرف بزنند . اما خیر ، گاو ها کاملا قادر به حرف زدن با اصوات هستند و تمامی صداهای ساطع شده از گاو ها کد گذاری شده است و معنای خاص و منحصر به خود را دارد .
اولین واکنش گاو ها نسبت به بیماری ها ، همین حرف زدنشان است اما وقتی میبینند که ما نمی فهمیم حرفشان را ، وارد فاز ترانسلیشن میشوند .
نویسنده : مهندس امید قربانی
کارشناس دامپروری و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی / مدیر عامل گروه مهندسی توسعه دامپروری اندیشه مهر / مدیر گروه تخصصی صنعت دامپروری ایران در تلگرام
مهندس امید قربانی کارشناس دامپروری و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی
