پایگاه سراسری پاترا

مدیریت یا کُشتن منابع آب ؟

مدیریت یا کُشتن منابع آب ؟

تالاب ها ، آب‌ های زیر زمینی و خاک ایران را قربانی خود کرده است!

به قلم : دکتر مهتا بذرافکن

خانم لیدی شیل انگلیسی که دو قرن پیش به ايران سفر کرده بود ، در جایی از سفر نامه ی خود به وضعیت آبیاری غرقابی در ایران نیز اشاره کرده است و میگوید : در کشور ايران ، مکانیسم های آبیاری با شیوه های درست و اصولی و علمی انجام نمیشود به همین دلیل بخش زیادی از آب ایران هدر می رود !

طبیعتاً با توجه به گستره و وسعت خشکی سرزمینی ، خانم لیدی شیل از این مسأله و حجم بزرگی از اتلاف آب در ایران شگفت زده میشود که به نظر میرسد شگفتی ایشان نه تنها بیراه نبود بلکه درست و دقیق بود . خانم شیل همچنین توضيح میدهد که در انگلستان از قرن ۱۹ به اینسو با وجود این که سرزمینی آبخیز است و دارای منابع آبی فراوان و مطلوبی ست اما به سیستم آبیاری توجه خاصی می شود .

شگفتی و حیرت بانو شیل انگلیسی در واقع همان نکته ی بسیار مهم و حیاتی در مدیریت منابع آب است که بریتانیایی های قرن ۱۹ به بعد اهمیت استراتژیک آن را به خوبی درک کردند اما شوربختانه تاکنون مردم ایران و حتی متولیان و مسئولان ایرانی در هیچ سطحی به درک درست و واقعی از آن نرسیده اند یا نمیخواهند به آن درک برسند .

از قضا همین منشِ منحوسِ ( خود را به کوچه علی چپ زدن و چشم بستن بر واقعیات ) باعث نابودی منابع آبی کشور به خصوص آب های زیر سطحی شده است و عجیب تر اين که طی ۱۵۰ سال اخیر هم با وجود اینکه از دهه ۶۰ زنگ خطر کم آبی نواخته شد و از دهه ۸۰ زنگ خطر فرونشست هم بدان اضافه گردید ، باز هم کسی به فکر یک دکترین مدیریتی درست برای حفظ آب‌ های زیر زمینی نبود و نیست !

هر تابستان شاهد حجمی انبوهی از خربزه ، هندوانه و گوجه و خیار در نقاط مختلف کشور هستیم که با قیمت بسیار ارزان هم عرضه میشوند و غالباً مشتری چندانی هم ندارند و حتی قابلیت چندانی برای تبدیل شدن به خوراک دام را هم ندارند . تولید این حجم از محصولات غیر مهم که آبخوری بسیار بالایی هم دارد ، سهمی موثر و بزرگ در همان فرایند اتلاف آب های کشور دارد که انگار برای ایرانیان مهم نیست !

اصلا اگر این موضوع را هم ندید بگیریم ، در استان‌ های کم آب و در خطر فرونشست مانند استان فارس و اصفهان ، هر ساله شاهد کشت و زراعت نوعی از محصول کشاورزی هستیم که اساساً و اصولاً زیست آن با آب و آبخوری بالا گِره خورده است . یعنی کاشت و زراعت برنج که با آب‌ های زیر زمینی این دو استان صورت میگیرد ‌.

یا حتی میتوانیم به دزدیده شدن حقابه های تالاب‌ ها و خرج کردن و روان سازی آن برای بخش کشاورزی اشاره کنیم . این همه جنگ و ستیز عامدانه و آگاهانه با آب داریم اما فریاد و فغان مان هم سر به فلک کشیده است که ای وای بختگان خشک شد ، ای هوار گاو خونی خشک شد ، وامصیبتا که دریاچه پریشان و دریاچه ارومیه خشک شد !

و وقتی باران می بارد و به لطف باران تالاب‌ ها اندکی جان می‌گیرند ، استایل نادرشاهی میگیرند و باد در غبغب انداخته و با غرور خبر از آبگیری تالاب‌ ها و نفس کشیدن دریاچه ها میدهند . این پرستیژ چنان است که هرکس نداند فکر میکند مدیران ایرانی عصای معجزه گر موسی بدست دارند و این اتفاقات به دلیل مدیریت حکمرانی است .

حکمرانانی که بزرگترین و مهمترین هنرشان بستن و پلمپ کردن چاه های فرودستان است و سالهاست که از اجرایی کردن طرح هایی مثل الگوی کشت و کنتور گذاری عاجز میباشند . که البته حتی همین بستن چاه ها برای بسیاری از دشت‌ های کشور ، حکایت نوشدارو پس از مرگ سهراب است .

کارشناسان بسیاری درباره مرگ آبخوان‌ های کشور و مخاطرات قریب الوقوع فرونشست‌ هشدار داده و میدهند اما از آنسو در کمال ناباوری مشاهده میکنند که هیچ اقدام مشخصی درباره این مخاطرات صورت نمیگیرد و سد سازی و انتقال آب همچنان اصلی ترین سیاست وزرات نیرو است .

وزارت نیرو از یک سو متولی تولید انرژی کشور است و اعتبارات هنگفتی صرف تامین انرژی و آب میکند اما از سوی دیگر در حالی همین وزارت فخیمه ی نیرو تکلیف محافظت از آب‌ های زیر زمینی را دارد که با سد سازی و خشکاندن رودخانه ها در کنار عوامل دیگر موجب تضعیف و انهدام آبخوان ها شده است‌ . به عبارتی ، نگهبان آب در ایران تبدیل به تاراجگر آب شده است !

برای این که بدانیم وزارت نیرو تا جه حد برای محافظت از آبخوانها و آب‌ های زیر زمینی اقدام موثر انجام داده است خوب است اعداد اعتبارات اختصاص یافته به سد سازی و انتقال آب را با آبخوانها مقایسه کنیم تا بدانیم فاجعه چگونه شروع شده و متأسفانه سرزمین مان در معرض خطر فرونشست و کم آبی است.

نویسنده : دکتر مهتا بذرافکن

دکترای جامعه شناسی تغییر رفتار / پژوهشگر و فعال اجتماعی / مطالبه گر حوزه آب

مقالات تحلیلی بیشتری از دکتر بذرافکن بخوانید:

حس تعلق به آب ابزار صلح یا منازعه ؟

آب مهمترین غذای گاوها اما گاهی مرگ آفرین میشود

اگر استعفا بدهم متوجه میشوید که اشتباه کرده آید ؟

طبقه خاکستری چگونه توسط حکمرانی استثمار میشود؟

لینک کانال تلگرامی زنان و آبیاری/ دکتر بذرافکن

5 دیدگاه در “مدیریت یا کُشتن منابع آب ؟

  1. حسن اشرف گنجوئی گفت:

    🌹معضل بحران آب شرب تابستان ۱۴۰۳، با اجرای نظرات ستاد مردمی احیاگران قنوات و چشمه سارهای ایران حل میشود🌹
    🌴{تامین آب شرب آحاد مردم کشورمان خصوصا استانهای کویری از مناطق کوهستانی گسترده‌ موجود امکانپذیر می باشد}
    [روش تامین آب شرب قنات کوه(بیدانجیر) محور کارمان]
    🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿
    🌹The problem of the drinking water crisis in the summer of 1403 will be solved by the implementation of the opinions of the People’s Headquarters of the Revivalists of Qanats and Sarha Springs🌹
    🌴 {It is possible to supply drinking water to the people of our country, especially the desert provinces, from the extensive mountainous areas} [Method of supplying drinking water to the mountain aqueduct (Bidanjir) of Karman axis]

    https://1drv.ms/w/s!Alml-r8SfzQZhEV5_BZ49H3XEW__
    👇👇👇👇👇
    @qanat_kerman

    1. حسن دادگر گفت:

      درود بر استاد گنجوئی

  2. tkdirews گفت:

    بریکس پلاس قصد دارد با جایگزین کردن معاملات با یک ارز واحد یا ارزهای ملی، دلار را از بین ببرد.

    نفت ایران : ریال

    فناوری از چین: یوان

    کشاورزی از برزیل: رئال

    جواهرات از هند: روپیه

    یا در صورت توافق، همه کشورها به واحد پولی بریکس پلاس، مشابه یورو روی خواهند آورد.

    کسانی که ارز BRICS را نمی خواهند می توانند به استفاده از پول ملی خود ادامه دهند، اما محصولاتی را از کشورهای دیگر با آن ارز خریداری خواهند کرد.

    خبر دام
    صبح صادق مهدوی

  3. Khabardam گفت:

    ظرفیت نهایی ما چهل میلیون هکتار است اما در حال حاضر پیشبینی ها برای اجرای برنامه آبخیزداری در سال جاری تا ۲۰ میلیون هکتار برآورد شده است در برنامه هفتم توسعه کشور / بر اساس گزارش سرویس داخلی پایگاه خبری تحلیلی خبردام ، معاون آبخیز داری سازمان منابع طبیعی و آبخیز داری کشور در مصاحبه با خبرگزاری ها اعلام کرد : آنچه در برنامه هفتم توسعه کشور برای کنترل منابع آبی و مدیریت بحران کمبود آب پیشبینی شده است ، اجرایی و عملیاتی شدن آبخیزداری تا ۲۰ میلیون هکتار است که البته این پیشبینی هم با ظرفیت های موجود در کشور همخوانی و انطباق کامل ندارد چراکه ظرفیت عملیاتی ما خیلی بیشتر از این بیست میلیون هکتار است . به گزارش گروه محیط زیست و آب پایگاه اطلاع رسانی خبردام از وزارت جهاد کشاورزی « دکتر حسن وحید » معاون آبخیزداری در گفت‌ و گو با خبرنگاران افزود : در برنامه ششم توسعه کشور پیشبینی متولیان و برنامه ریزان منابع آبی ، تا حدود ۱۰ میلیون هکتار آبخیزداری لحاظ شده بود و قرار بود که صورت پذیرد اما در برنامه هفتم توسعه کشور این پیشبینی ۱۰ میلیون هکتار افزایش پیدا کرده و به ۲۰ میلیون هکتار رسیده است که البته لازم به ذکر است که توانمندی و ظرفیت کارشناسی و پتانسیل اجرایی کشور ما بیشتر از این اعداد و ارقام است و میتوانیم فرایند آبخیزداری را گسترده تر کنیم به نحوی که تا ۴۰ میلیون هکتار از اراضی کشور را پوشش دهد .

    دکتر حسن وحید همچنین با اشاره به آثار مثبت آبخیز داری در حوزه کنترل بحران آبی اظهار داشت : انجام آبخیزداری و گسترش آن تا محدوده ی ۴۰ میلیون هکتاری نتایج بسیار خوبی در حوزه کشاورزی میتواند داشته باشد و موثر واقع گردد مخصوصا برای نقاط بحران زده و پایاب سد‌ ها و تالاب‌ ها .
    دکتر وحید این نکته مهم را هم اعلام کرد که : وسعت پایاب سد‌ ها و سرزمین های مرزی ایران بیش از چهل و دو میلیون هکتار میباشد که رقم بسیار بزرگ و قابل توجهی ست اما با این وجود با مدیریت و تدابیر کارشناسی شده و برنامه ریزی های علمی و فعالیت های انجام شده امید است که بتوانیم هم در بخش آبخیزداری و هم مدیریت بهینه مراتع و حفاظت از جنگل‌ ها گام‌ های موثررو مفیدی برداشته شود ‌./ Khabardam / خبردام ، پایگاه اطلاع رسانی و مطالبه گری صنعت دامپروری و کشاورزی ایران

  4. ققنوس گفت:

    آب یعنی آبادانی ، آب یعنی زندگی
    و کم آبی و خشک سالی یعنی فقر و مرگ و نفرت و بدبختی .
    همه مردم ایران باید شکر گذار نعمت های خداوند باشند که قرار است در روزهای آینده و هفته ی بعد ، اغلب مناطق و شهر ها و استان های ایران شاهد بارانی بودن آسمان و بارش رحمت الهی باشند . خدا یا به درگاه پر از جلال و جبروت تو شکر گزاری میکنم . / بر اساس گزارش های منتشر شده از سوی سازمان هوا شناسی کشور که روی پرتال خبری این سازمان منتشر شده است ، این سازمان اعلام‌ کرده است که از همین امروز ( روز یک شنبه ) در اغلب استان‌ های کشور شاهد بارندگی و بارش باران و غرش رعد و خیره کنندگی برق و وزیدن تند باد ها و تلاطم شدید باد خواهیم بود . هوای تهران به عنوان پایتخت کشور نیز صاف بوده و تا کمی ابری پیش بینی می گردد . سازمان ملی هوا شناسی ایران همچنین این تکنه را نیز اظهار داشته است که : در حوالی ساعت های ظهر با عصر روز دو شنبه این وضعیت بارانی و بارش نعمت الهی در استان گلستان ، استان کویری خراسان شمالی ، استان خراسان رضوی و بیشتر نقاط مرتفع و ارتفاعات استان البرز مرکزی نیز رخ خواهد داد و قابل مشاهده خواهد بود .
    طرح ترافیک و طرح آلودگی هوا مجدداً به پایتخت ایران از روز سه‌ شنبه باز خواهد گشت . مدیر عامل سازمان حمل‌ و نقل تهران نیز در همین زمینه اظهار داشته اند که : از ابتدای سال و همزمان با شروع تعطیلات نوروزی طرح ترافیک و طرح کنترل آلودگی هوا در تهران به صورت کامل و مثل هر سال تعطیل شده بود که با مشاوره و برنامه ریزی های صورت گرفته این دو طرح پایتخت از روز سه‌ شنبه مثل سال‌ های قبل از ساعت شش و سی دقیقه صبح تا ساعت هجده ( ساعت شش عصر ) مجددا جرایی و عملیاتی می‌ شود.
    بنابراین افرادی که به‌ صورت روزانه قصد ورود به محدودهٔ های مشخص شده در طرح ترافیک و طرح آلودگی هوا را دارند ، می‌ توانند طرح خود را به‌ صورت هفتگی ، از روز چهار شنبه هفتهٔ قبل و یا به‌ صورت روزانه از طریق سامانه‌ ها رزرو کنند.
    پایگاه اطلاع رسانی و مطالبه گری ققنوس آگاهی پایتخت

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *