گیلان رکورددار سوشیال مدیا در آسیا

گیلان رکورددار سوشیال مدیا در آسیا  

شبکه های روستایی گیلان فراتر از آسیا هستند 

به قلم : امید قربانی

تا همین چند وقت پیش رکورد سوشیال مدیا و شبکه رسانه های روستایی آسیا در اختیار کشور ژاپن بود که بیشترین مدیای روستایی آسیا را داشت. و پس از آن ، کشور هندوستان در رتبه دوم قرار داشت!

اما اکنون این رکورد در اختیار کشور ایران و استان گیلان قرار دارد ‌. صدها شبکه اجتماعی روستایی گیلان با تولید میلیون ها محتوا ، موفق شدند از ژاپن و هندوستان پیشی بگیرند و رکورد تازه ای را به نام خود ثبت کنند‌. تبریک به جوانان گیلانی!

یک نکته بسیار مهم قبل از گزارش اصلی: یکی از چالش ها و ایرادات اصلی پیج و کانال های روستایی گیلان این است که به صورت انفرادی و جدا از سایرین فعالیت میکنند که اتوماتیکال باعث کند شدن یا متوقف ماندن اغلب آنان شده است. در صورتی که اگر تبدیل به یک زنجیره یا شبکه میشدند وضعیتشان هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی بسیار بالاتر و بهتر میشد‌. اینکه چرا ادمین های روستایی ترجیح میدهند با سایر روستاها تعامل نداشته باشند نیاز به تحقیق دارد!

تقریباً یک ماه و اندی پیش یا شاید کمی بیشتر ، پس از اینکه نگارش یک گزارش اجتماعی رو تموم کردم و در پیج اینستاگرام شخصی هم گذاشتم ، به صورت تصادفی با دوستی آشنا شدم که ادمین پیج یکی از روستا های شهرستان آستانه اشرفیه بود .

از اونجایی که روستای مورد نظر رو میشناختم و سالها بود به اونجا نرفته بودم ، کنجکاو شدم تا با مرور اخبار و گزارش های این پیج اینستاگرامی که پسوند نیوز هم داشت ، از تغییر و تحولات این روستای باخبر بشم!

بیش از صد تا محتوا داخل اون پیج بود با موضوعات متنوع اخبار مخصوص روستا ، خبر های عمومی ، پیام های تبریک و تسلیت ، پیام های انگیزشی و آموزشی ، کلیپ های شاد ، عکس ها و کلیپ های محرم و…

تاریخ ایجاد پیج و فواصل بارگذاری محتواها همراه با تعداد لایک ها و کامنت زیر پست ها نشون میداد که ادمین محترم در چند ماه اول انرژی و وقت زیادی گذاشته برای تولید و انتشار محتوا ها و خیلی خوب و طوفانی هم شروع کرده اما اندک اندک فاصله بارگذاری محتوا بیشتر و بیشتر شد تا اینکه حتی این فاصله به یک ماه هم رسید . حتی کیفیت آخرین محتواهای بارگذاری شده نسبت به محتواهای اولیه هم کاملاً متفاوت بود .

خب از اونجایی که سالها ( بیش از بیست سال ) فعالیت مستمر رسانه ای و اجتماعی در قالب های مختلف داشتم از روزنامه گرفته تا خبرگزاری های رسمی و بعدش پایگاه های خبری دیجیتال و همینطور به دلیل آشنایی کاملی که با مسائل فنی و تکنیکی پلتفرم ها داشتم نسبت به این موضوع کنجکاو شدم و با خودم گفتم که باید به ادمین این پیج اینستاگرامی کمک کنم تا هم از نظر تولید محتوا و هم از نظر فنی اونقدر ارتقاء پیدا کنه که درجه یک بشه در منطقه !

همین شد که توی دایرکت باب گفتگو با ادمین اون پیج اینستاگرامی رو شروع کردم . گفتگویی که با سختی و انفعال کامل دو سه روز ادامه پیدا کرد. اما از همون ابتدا دو تا موضوع برای من خیلی جالب بود :

۱: یکی اینکه کاملاً مشخص بود ایشون با وجود اون انرژی و زحمات اولیه ای که کشیده بود الان فاقد هرگونه انگیزه ست !

۲: و دوم نحوه ی مواجهه ی ایشون با بنده بود . با اینکه خودم رو به صورت کاملاً صریح و شفاف و دادن آدرس های دقیق محلی و شماره تلفن همراه معرفی کرده بودم اما ایشون در تمام اون دو روز با یک گارد کاملآ بسته و احتیاط غیر متعارف با بنده مواجه شد!

اما بالاخره بیست سال تجربه و گفتگو با انواع و اقسام شخصیت های محلی و استانی و ملی و حتی بین المللی ، باعث شد که پیروز این میدان بشم و از روز چهارم گفتگو های ما خودمونی شد و ایشون هم با خارج شدن از اون گارد اولیه خیلی از حرف هایی رو که انگار تا حالا با هیچکس درمیون نذاشته بود به من گفت…

و در خلال همین حرف های ادمین عزیز اون پیج اینستاگرامی روستایی بود که فهمیدم برخی از حرف هایی که کم و بیش از دوستان نزدیک خودم شنیده بودم ، چندان بیراه و سایه های خیال نیستن بلکه واقعیت دارن و دقیقا خودِ هیولای تاریکی هستن !

لذا با اینکه چند سال پیش توبه کرده بودم از اینکه دیگه هرگز کار پژوهشی و تحقیق اجتماعی به صورت فردی و شخصی انجام ندم ، مجبور شدم توبه خودم رو بشکنم و دوباره یک کار تحقیقی با زمینه جامعه شناختی و علوم اجتماعی با محوریت روستا های شرق استان گیلان انجام بدم !

برنامه ریزی تحقیق رو اینجوری تعیین کرده بودم که در یک بازه زمانی مشخص ، فهرستی از پیج های اینستاگرامی و کانال های تلگرامی مربوط به روستا های سه شهرستان لنگرود و لاهیجان و آستانه اشرفیه تهیه کنم . محتوا های این پیج ها رو بر اساس برخی شاخص ها و الگوریتم های متداول ( مثل مدل ارتباطی گربنر یا مدل مارپیچ ارتباط ) تحلیل کنم و بعد با نتایجی که از هر پیج در اختیار دارم گفتگوی مفصلی با ادمین های محترم اون پیج ها داشته باشم !

در واقع هدف اصلی این تحقیق ، آسیب شناسی رسانه های محلی در شرق استان گیلان و تهیه و تدوین یک پروتکل جهت ارتقاء و بهبود عملکرد این رسانه های محلی بود .

با توجه به واکنش اون ادمین محترم اولیه و گارد کاملاً بسته ی ایشون ، میدونستم که کار سخت و طولانی و پیچیده ای رو شروع کردم. سوگمندانه این اولین باری بود که صد ها ادمین پیج روستایی از طرف یک غریبه و کسی که اهل روستای خودشون نبود مورد گفتگو قرار گرفته بودن !

خب کاملاً طبیعی بود که این عزیزان هم همون گارد و احتیاط غیر طبیعی رو نسبت به من داشته باشن . به همین خاطر در تمام اون روزها که داشتم با این عزیزان گفتگو میکردم این جمله جلوی چشمم رژه میرفت که : اگه توی این سال ها یک کارشناس دلسوز یا یک نفر از مسئولان شهرستانی یا استانی حالِ این ادمین ها رو پرسیده بود و با گفتنِ یک خدا قوت خشک و خالی بهشون دلگرمی میداد ، الان اینطور گارد نمیگرفتن !

بالاخره با هر مشقتی که بود موفق شدم با تعداد زیادی از این عزیزان گفتگوی مفصل داشته باشم و از خلال همین گفته ها و شنیده ها ، آمارهایی رو که لازم داشتم دربیارم و باتوجه به اون آمارها بتونم آسیب شناسی مورد نظر خود رو تدوین کنم !

به طور خیلی خلاصه و مختصر ، دو سه مورد از آسیب های شناسایی شده که اتفاقا شامل همه ی این رسانه های محلی میشه و جزو چالش های کلیدی هم هستن به شرح زیر بودن :

۱: فقدان آموزش های فنی و تکنیکی 

۲: مورد پذیرش و استقبال قرار نگرفتن 

۳: از دست دادن انگیزه های اولیه

از نظر علوم ارتباطات و علوم اجتماعی به همین پیج های اینستاگرامی و کانال های تلگرامی که افراد برای روستا و شهر خودشون ایجاد کردن ، رسانه گفته میشه. اصطلاح دقیق ترش میشه رسانه روستایی یا رسانه محلی !

امروزه به دلیل دسترس پذیر شدن اینترنت و ظهور شبکه های اجتماعی مختلف ، این نوع از رسانه ها ( سوشیال مدیا ) تقریبا در قریب به اتفاق کشور های دنیا وجود دارن و فعالیت میکنن! 

در اغلب جوامع توسعه یافته اروپایی و آمریکایی و برخی از کشور های در حال توسعه ، فعالیت این تیپ رسانه های محلی و کوچک از طرف دولت های مربوطه مورد تایید قرار گرفته و جهت قانونی شدن فعالیت ، علاوه بر تهیه و تدوین پروتکل ، اقدامات ارزنده ای برای شناسنامه دار کردن این رسانه ها انجام دادن. 

بدین جهت هست که در این کشور ها با تخصیص بودجه ، برنامه ریزی گسترده ای صورت گرفته تا با ارائه الگوهای آموزشی استاندارد ، فعالیت این رسانه ها در حد مطلوب قرار داشته باشه .

رسانه های روستایی یا همون شبکه های اطلاع رسانی محلی دارای پتانسیل ها و ویژگی های منحصر به فردی هستن که اگه از این پتانسیل ها بهره برداری خوب و مناسبی صورت بگیره ، فرایند توسعه پایدار هم در کشور های مورد نظر شتاب و گستره ی بیشتری پیدا میکنه .

درسته که همه ی کشور ها دارای سیستم رسانه ای ملی و میهنی هستن و هر ساله بودجه های بسیار هنگفتی برای رسانه های ملی هزینه میشه اما به هر حال رسانه های محلی دارای خصوصیاتی هستن که رسانه های ملی اون خصوصیات رو نداره.

برخی از ویژگی های بسیار ارزشمند و موثر کانال ها و پیج های های اینستاگرامی روستایی یا شبکه های اطلاع رسانی محلی به شرح زیر هستن :

۱: مشارکت پذیری بالا و ایجاد همکاری 

۲: انتشار اطلاعات جزئی و محلی 

۳: امکان ایجاد تغییر رفتار در مخاطب 

۴: امکان ایجاد بسیج اجتماعی 

۵: کشف پتانسیل های محلی و ظرفیت سازی

۶: امکان ارزیابی واکنش مخاطب 

۷: حفظ و توسعه تنوع فرهنگ بومی

۸: امکان حل تعارض ها و ایجاد صلح 

۹: فعال سازی استعداد های روستایی 

۱۰: توانمند سازی مخاطب محلی

۱۱: نفوذ پذیری در لایه های محلی 

۱۲: رایگان و بدون هزینه بودنشان برای دولت ها 

۱۳: امکان ایجاد فضای سرگرمی و تفریح بیشتر 

۱۴: امکان ایجاد تعلق و همبستگی اجتماعی 

۱۵: امکان همگن سازی سلایق 

۱۶: ماندگاری و پایداری محتوا در محیط محلی

نویسنده: امید قربانی

دانش آموخته جامعه شناسی/ فعال اجتماعی/ مدیر پایگاه اطلاع رسانی توسعه روستایی ایران 

طاعونی به نام ریال دیجیتال/ امید قربانی

من برای ریاست جمهوری نیامده ام/ کلیپ ویدئویی

ساکوکو ، دو قرن استبداد مطلق در ژاپن 

بحران سنبل آبی در رودخانه وگارود دستک