‍ علوفه هیدروپونیک و مسمومیت های نیتراتیک

‍ علوفه هیدروپونیک و خطر مسمومیت های نیتراتیک 

به قلم : امید قربانی

علوفه هیدروپونیک اگر چه موضوع چندان جدیدی در عرصه ی کشاورزی و دامپروری جهان و ایران نیست اما هنوز هم مسائل و ناگفته های زیادی در این حوزه وجود دارد که باید مورد بررسی قرار بگیرد .

کارشناسان تغذیه و مهندسین جیره نویسی از ابعاد گوناگونی علوفه هیدروپونیک را مورد پایش و تحقیق قرار داده اند و نقد های فراوانی به این شیوه ی تولید علوفه دامی دارند . عمده ترین مطالب مطرح شده نیز مربوط میشود به مسئله سودآور بودن یا نبودن هیدروپونیک .

اما آنچه که در این مقاله و این نوشتار کوتاه قصد بررسی و طرح آن را داریم ، فراتر از موضوع هزینه ی تمام شده و سود یا زیان آن است . 

دامداران باید به این مسئله ی بنیادین و اساسی دقت و توجه کافی داشته باشند که : به طور کلی علوفه ها اگر به هر دلیلی نتوانند به بلوغ کامل برسند ، مستعد ویژگی های خاصی میشوند که بعضاً حتی خطرناک هستند . فرقی نمیکند که کدام یک از علوفه ها باشند . چه ذرت باشه و چه گندم یا جو و… !

قبل از ادامه دادن به مقاله تقاضامندیم که به این نکته هم توجه داشته باشید که بین جوانه زدن یک گیاه و سبز شدگی هیدروپونیکی تفاوت آشکاری وجود دارد . منظور ما در این مقاله جوانه زدن نیست بلکه همان چیزی ست که بدان هیدروپونیک نام نهاده اند .

هیدروپونیک عمدتا به معنای برداشت گیاه نابالغ در شرایط محیطی خاص است . به عبارتی در این فرایند ، گیاه را با شیوه های مصنوعی به گونه ای رشد میدهند که سبز و بزرگ شدن آن با سرعت بیشتری نسبت به حالت طبیعی ، انجام میشود . اما در نهایت گیاه هرگز به بلوغ کامل نمیرسد و به صورت نابالغ برداشت میشود .

در شرایط طبیعی نیز عواملی وجود دارد که باعث میشود تا گیاه به بلوغ کامل نرسد . عواملی مانند خشکسالی و یخ زدگی از جمله عوامل شایع نابالغ شدن گیاهان هستند . یخ زدگی علوفه ذرت موضوعی ست که بسیاری از کشاورزان و دامداران با آن آشنایی دارند .

با این توضیحات ارائه شده ، علوفه هیدروپونیک را هم باید از تیپ گیاهان نابالغ بدانیم . و همان احتیاط هایی را که درباره علوفه های نابالغ یخ زده داریم ، باید درباره علوفه هیدروپونیک هم لحاظ کنیم .

یکی از ویژگی های خاص و خطرناک گیاهان نابالغ ، تجمع حجم بالایی از املاح نیتراتیک در بخش های مختلف گیاهان است . مخصوصا در برگ ها و خصوصا ساقه های گیاهان .

آب ها به طور معمول دارای سطح متعادلی از نیترات هستند که گیاهان آنرا به مصرف میرسانند . اما اگر سطح نیترات آب از سطح نرمال بالاتر باشد مقدار بالایی از آن در ساقه ی گیاه تجمیع پیدا میکند !

در علوفه های هیدروپونیک ، عمدتا آب مصرفی را توسط املاح مکمل ، غنی تر میکنند تا رشد گیاه متوقف نشود . چنانچه این املاح ( محلول کمکی ) از نوع شیمیایی باشد ، از آنجا که محتوی مقادیر بالایی از نیترات میباشد ، به راحتی میتواند باعث انباشتگی سطح نیترات در ساقه ی گیاه گردد .

تجمع این سطح از نیترات در علوفه های هیدروپونیکی که با شرایط بالا رشد یافته اند ، میتواند در گاوهای شیری مشکلات متعددی از سقط جنین گرفته تا لنگش و زمینگیری و حتی در پاره ای مواقع ، مرگ نیتراتیک را منجر شود .

به همین دلیل است که همواره توصیه ی اکید میکنیم که تحت هیچ شرایطی در مزارع هیدروپونیک از محلول های شیمیایی استفاده نگردد . در موارد ضعیف تر این مسمومیت ، لاغری و کاهش تولید را خواهیم داشت .

نویسنده : مهندس امید قربانی  

کارشناس دامپروری و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی / مدیر عامل گروه مهندسی توسعه دامپروری اندیشه مهر

مقالات و مطالب آموزشی بیشتری در اینجا بخوانید:

مدیریت دامپروری در دوره های خشکسالی

اولین شیردوش ثابت مکانیزه مخصوص گاومیش

باکس شیردوش استاندارد چه ویژگی هایی دارد ؟

اثر افزایش دفعات شیردوشی روی راندمان گله ها