اسیدوز شکمبه چیست ؟
تعریف ساده از اسیدوز شکمبه همراه با بیان دلایل آن
به قلم : امید قربانی
کتاب ها و مجامع علمی عموما بیماری های مرتبط با دام رو کمی پیچیده بیان کردن به همین دلیل برای بسیاری از دامداران فهم مطالب کمی سخت و دشواره!
در این مقاله کوتاه تصمیم گرفتم یکی از شایع ترین بیماری های مرتبط با دامپروری رو به زبانی بسیار ساده برای همه عزیزان توضیح بدم .
قبل از هر چیز این نکته بسیار مهم، ارزشمند و کلیدی رو بدونید که همه ی بیماری های مرتبط با دام از دو حالت خارج نیستن :
۱: یا متابولیکی هستن
۲: یا غیر متابولیکی
متابولیک یا متابولیسم در واقع همون تجزیه و گوارش انواع غذا درون بدن حیوانات هست .
پس بیماری های متابولیکی ، همون بیماری هایی هستن که در اثر غذا خوردن بوجود میان .
باتوجه به تعریف بالا اینطور نتیجه گیری میکنیم که : اسیدوز شکمبه یک بیماری متابولیکی هست یعنی از اون دسته بیماری هایی که مستقیما با غذا خوردن حیوان ارتباط داره !
نکته بسیار مهم بعدی اینه که : اندام یا عضو اصلی که با بیماری اسیدوز مرتبط میشه ، شکمبه دام هست .
تعریفِ اسیدوز شکمبه به طور خیلی خلاصه :
کاهش PH شکمبه همراه با افزایش اسید لاکتیک شکمبه !
به عبارتی ساده تر : وقتی که PH شکمبه دام از حالت نرمال کمتر میشه ، اسید لاکتیک شکمبه به صورت خودکار افزایش پیدا میکنه . این حالت برای دام ، یک بیماری قلمداد میشه که بهش اسیدوز شکمبه میگن !
گرچه تعریف اسیدوز در یک خط و به صورت خیلی خلاصه وار و ساده انجام شد اما همین یک خط میتونه در بسیاری از مواقع نتایج مهلکی رو بهمراه داشته باشه و دام رو به کام مرگ بکشونه !
اسیدوز لاکتیک شکمبه به دنبال مصرف ناگهانی و به مقدار زیادِ کربوهیدرات های سهل الهضم رخ میده .
در این فرایند حجم قابل توجهی از اسید های چرب فرار و اسید لاکتیک تولید میشه و بدنبالش کاهش PH شکمبه شروع میشه .
میدونیم که PH بهینه برای تجزیه ی سلولز , پروتئین و دامیناسیون , 6-7 هست . اما در جریان اسیدوز شدن شکمبه با افتِ فاحش این عدد مواجه هستیم .
همونطور که عرض شد علت اصلی این رخداد مصرف یکباره , ناگهانی و مقدار زیادِ غلات ( کربوهیدرات ها ) هست .
این تغییر تغذیه ای به دلایل مختلفی میتونه پیش بیاد :
1: همگن نبودن TMR و انتخابی شدن خوراک برای دام
۲: افزودن بیش از نیاز غلات به خوراک
۳: عدم گروه بندی مناسب دام ها
۴: دسترسی بدون کنترل دام به غلات
بنابراین ضرورت داره تا نسبت به تغذیه ی دام و عدم درگیری گله به اسیدوز شکمبه هوشیاری و توجه بیشتری داشته باشیم .
اسیدوز شکمبه اگه به مرحله حاد برسه ، میتونه در عرض ۳ ساعت حیوان رو به کام مرگ بکشونه . و اساسأ به همین دلیل هست که اسیدوز حاد رو یکی از اصلی ترین عوامل مرگ ناگهانی دام میدونن !
ضمن تشکر و قدردانی از شما مخاطب ارجمند ، تقاضامندیم چنانچه در ارتباط با اسیدوز شکمبه تجربه ای دارید برای ما و سایر مخاطبین این وبسایت بنویسید.
نویسنده : مهندس امید قربانی
کارشناس و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی و دامپروری / مدیر عامل شرکت توسعه دامپروری اندیشه مهر / مدیر گروه تخصصی صنعت دام ایران در تلگرام
مهندس امید قربانی کارشناس و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی و دامپروری
سلام جناب مهندس قربانی عزیز. این مطلب رو هم مطالعه کردم و واقعا این هم مثل مطلب ورم پستان آموزنده هست . بله در مورد بیماری اسیدوز شکمبه در گاوهای شیری مسئله اصلی تغذیه و جیره گله مهمترین عامل هست که باید جیره رو اصلاح کنند دامداران. اگر تازه شروع به دادن کنستانتره کردید مراقب باشید مقدار کنستانتره جیره باشد تا باعث انباشتگی و اسیدوز حاد نشه . کنستانتره رو آرام آرام در جیره گاوهای شیری افزایش بدید نه اینکه مقدار زیادی غلات و کنستانتره رو ناگهان در جیره اضافه کنید . همراه با کنستانتره باید علوفه به مقدار کافی هم در اختیار دام قرار بدیدم .کاه و کلش و یونجه خشک به میزان کافی در اختیار دام قرار دهید. بعضی مواقع هم دیدم که توی فارم علوفه کم شده یا وجود نداره و دامدار فکر میکنه که با بیشتر کردن کنستانتره میتونه نیاز غذایی گاو رو جبران کنه. این کار کاملا اشتباه هست و باعث انواع بیماری های متابولیکی در گاوهای شیری میشه که یکیش همین اسیدوز شکمبه هست . اینگونه غذا دادن به گله ممکنه باعث نفخ شدید گازی و حتی لنگش هم بشه .
در این مواقع تا بهبود کامل دام و برگشت اون به شرایط طبیعی
کنسانتره رو قطع کنید و هر جوری که هست کاه و کلش و یونجه فراهم کنید و در اختیار گاوهای شیری قرار بدید. دامدار همیشه باید از چند ماه قبل تمام اقلام غذایی دامداری رو براورد کنه تا به چنین مشکلاتی برنخوره. مجددا از زحمات بی دریغ شما برای آموزش دامداران ایرانی تشکر میکنم جناب مهندس قربانی عزیز. مهندس مهدی فضایلی از خراسان جنوبی ، کارشناس تغذیه و جیره نویسی
هشدار به دامداران سراسر کشور در استفاده از داروهای دامی تقلبی و جعلی ⛔ در استفاده از داروی سینکروسلیون شدیدا مراقب باشید ✅ تلف شدن سه راس دام مولد بر اثر تزریق داروی سینکروسلیون در استان خراسان جنوبی / شهرستان فردوس ، روز چهارشنبه و در مجتمع گاوداری اسلامیه این شهرستان ، تزریق . ✅ یکی از دامداران شهرستان فردوس به گزارشگر سرویس داخلی خبردام اعلام کرد : بلافاصله بعد از تزریق این هورمون ، بدن گاو ها واکنش شدید نشان داد. تاول های متعددی روی بدن دام ایجاد گردید و پس از آن این حیوانات دچار تشنج شدند .سرعت واکنش و تشنج گاوها به گونه ای بود که فقط توانستیم ۲ راس از این گاو ها را ذبح کنیم و ۱ راس نیز کاملآ تلف شد . ✅ این دارو که در واقع نوعی PG ( هورمون تولید مثلی در گاوهای شیری ) میباشد ، از طریق مراجع رسمی و قانونی توزیع شده است و اینطور نبوده که بگوییم قاچاقی بوده است . همچنین بر اساس اطلاعات مندرج روی ویال این دارو ، هنوز تاریخ مصرف آن نیز منقضی نشده است و ۶ ماه از تاریخ مصرف آن باقی مانده است . اما با همه ی این تفاصیل تزریق این هورمون باعث پیدا شدن چنین مشکلی براط دامداران مجتمع اسلامیه در شهرستان فردوس شده است .لطفا متن کامل این گزارش را در وبسایت پایگاه خبری تحلیلی خبردام مطالعه فرمایید . خبردام ، پایگاه اطلاع رسانی و مطالبه گری صنعت دامپروری و کشاورزی ایران
سلام و ممنون از جناب مهندس قربانی که اینقدر خوب و ساده مفاهیم علمی مربوط به دامپروری رو توضیح میدم .خیلی ساده بخوام بگم در مواردی که پر خواری غلات انجام میشه و دسترسی آزاد برای گاو ها به کنسانتره دسترسی آزادانه دارند نباید آب را بدون محدودیت در اختیار دام قرار دهیم. دسترسی آزاد گاوهای اسیدوز شده به اب باعث میشه عملیات هضم و ازاد شدن نشاسته سریع تر اتفاق بیوفته و روند اسیدوز هم سریع تربشه . در واقع آب فراوان و زیاد بستری میشه برای آزاد شدن بیشتر نشاسته و متعاقبا اسید لاکتیک . این در مواردی است که صاحب حیوان زود متوجه میشه و تشخیص زود هنگام اسیدوز شکمبه . در موارد دیگر اسیدوز هم بسته به اندیکاسیون دارد که معالجه کننده ممکن است لوله معدی نصب و مایعات شکمبه خارج و اقدامات لازم انجام شود