تاریخ شفاهی روستاها

تاریخ شفاهی روستاها

 خفته در خروارها خاک سرد گورستان

به قلم: امید قربانی 

بدون تعارف باید عرض کنم که : هم نظام آموزشی پهلوی و هم سیستم آموزشی جمهوری اسلامی به ما مردم نسل های گذشته ( دهه های ۴۰ ، ۵۰ ، ۶۰ و ۷۰ ) بدهکار هستن. و البته این بدهی اونقدر بزرگ هست که باعث تاثر و تاسف بشه!

هیچکدوم از این دو تا سیستم آموزشی برنامه مدون و مشخصی برای کشف و پرورش خلاقیت نویسندگی و خاطره نگاری نداشتن و در منابع درسی هرگز اهمیت پیاده سازی خاطراتِ ریز و درشت محلی رو به ما یاد ندادن. چون براشون مهم نبود و ما هم شوربختانه هیچوقت متوجه اهمیت ثبت و ضبط و پاسداشت تاریخ شفاهی روستاهای خودمون نشدیم ، لذا هرگز به فکر حفاظت و تهیه یک نسخه از خاطرات بزرگان و ریش سفیدان محله هامون نبودیم. 

و اگر هم کسی از روی علاقه شخصی یا تعلقات قلبی تصمیم میگرفت چنین کاری انجام بده نه تنها فرایند و اصول این کار رو نمیدونست بلکه حتی زمینه ها و ابزارها هم براش فراهم نبود. به همین دلیل فرایند ثبت و ضبط تاریخ شفاهی محلی در ایران متاسفانه نمره ی صفر میگیره !

قبرستان روستاها ظاهرا محل دفن اموات هستن اما در واقع باید این قبرستان ها رو گورستانِ انبوهی از خاطرات و داستان های کوچک و بزرگ و تلخ و شیرین از آدما بدونیم. مدفن هزاران خاطره و تجربه که لزوما و ضرورتا میبایست به نسل های آینده منتقل میشد اما نشد که نشد که نشد!

گورستان ها، قرارگاهِ صد ها سینه ی سرشار از حرف و خاطره هستن که به همین راحتی در دلِ خاکِ قبرستان فروخُفتند و همه ی اون داستان ها و ناگفته ها سهمِ گور و مور و مار شدن بدون اینکه هیچ نسخه ای از اونا به دست آیندگان برسه!

به همین دلیله که میگم سیستم های آموزشی قبلی و فعلی به نسلِ ما و آینده بدهی بزرگی دارن چراکه در این رابطه کوتاهی کردن و هیچ برنامه منسجم انگیزشی و آموزشی نداشتن و ما از این حیث فقیر بار اومدیم!

اما با همه این تفاصیل یادمون نره که: هنوز هم زنان و مردانِ سالخورده و سپید مویِ زیادی بین ما توی همین روستاها هستن که توی سینه هاشون هزاران خاطره و داستان دارن. پدربزرگ ها و مادربزرگ هایی که میشه گوشی رو بگیریم جلوشون و ازشون بخوایم که خاطره هاشون رو تعریف کنن!

هنوز هم پیر مردا و پیرزن های زیادی بین ما هستن که باید آستین بالا بزنیم و حرفاشون رو با قلم و کاغذ و دوربین ، ثبت و ضبط کنیم. صد البته اصلا کارِ سخت و پیچیده ای نیست بلکه خیلی هم راحته اما عزم و جزمی راسخ میخواد!

تجارب، سوابق و خاطرات ریز و درشت مردم روستایی مجموعا فرهنگ عمومی روستا رو شکل میده و بدون اینا روستا ها بخش بزرگی از ماهیت خودشون رو از دست میدن. و این وظیفه تک تک ماهاست که تاریخِ شفاهی روستاهامون رو به هر طریق ممکن ثبت کنیم و برای آیندگان به یادگار بذاریم. 

نویسنده: امید قربانی

مدیر پایگاه اطلاع رسانی توسعه روستایی ایران/ مدیر عامل گروه صنعتی تیدام

گزارش تکان دهنده از بحران در ارتش اسرائیل 

شراب مقدس ترین نوشیدنی تاریخ بشریت 

کودکان را از اخبار جنگ دور کنید 

خیرالکلام اولین روزنامه مستقل گیلان 

شراب شناسی در ایران باستان 

ردپای سیاست گیلانی ها از هندوستان تا بالکان 

وزیر جهاد کشاورزی از دستمان پرید

دختر ۱۹ ساله ای که برند دامپروری ایرلند شد