ارزیابی درد در گاوهای شیری ( اسکور درد )
راهکاری ساده برای افزایش درآمد شما
به قلم : امید قربانی
بیماری های دامی چه از نوع متابولیکی و چه انواعِ دیگر آن ، علاوه بر اینکه مستقیماً روی کاهش تولید گله اثر گذاشته و گاها خسارات هنگفتی از این جهت روی دست دامدار باقی میگذارد ، فرایند درمان و بهبود آن هم هزینه های اضافی جداگانه ای از خود برجای میگذارد که هیچ دامداری طالب آن نیست .
عموماً هم بیماری و مشکل دام ها زمانی به یک دامپزشک و درمانگر گزارش میشود که بیماری و مشکلات ناشی از آن تشدید شده و عملاً باید هم شاهد کاهش تولید باشیم و هم هزینه های دارو و درمان را نقدا پرداخت کنیم !
بدین جهت است که واژه و مفهوم ( پیشگیری ) جزو پرکاربرد ترین مفاهیم و آموزه های حوزه علوم دامی و مدیریت گله میباشد . پیشگیری مستلزم وجود داشتن مولفه های متعددی ست که اگر همه ی آنها در یک گله باشند ، میتوان آن را گله ی طلایی نامید .
با اینحال قریب به اتفاق دامداری ها و گله های ما فاقد آن مولفه های ضروری پیشگیری هستند لذا وقوع انواع بیماریهای دامی در تمامی گله ها امری کاملا طبیعی ست .
همچنانکه گفتیم ، وقوع بیماری ها امری طبیعی ست اما نگفتیم که عدم مدیریت بر این بیماری ها و عدم جلوگیری از تشدید آن و در نهایت عدم درمان بیماری ها در مراحل اولیه هم طبیعی ست .
به عبارتی ساده تر : حالا که بیماری های دامی وجود دارند و میدانیم که گله های ما نیز ناخواسته دچار انواع بیماری میشوند ، پس همواره باید هوشیار باشیم و حواسمان را جمع کنیم تا بلافاصله پس از شناسایی بیماری ، در همان مراحل اولیه با کمترین هزینه و کمترین خسارت آن را برطرف نماییم !
ارزیابی و تشخیص بیماری و درد در گاوهای شیری
ارزیابی و سنجش سطح دردی که گاوهای شیری تجربه میکنند مهم است ، چراکه وجود درد در گاو شیری به معنای عدم رفاه و آسایش برای این حیوان میباشد . و رفاه یا عدم رفاه در گاوهای شیری ارتباط مستقیم و موثری با میزان تولید شیر دارد .
هر چیزی که باعث شود سطح رفاه گاو شیری کم شود ، مستقیماً باعث کاهش تولید شیر نیز میشود . درد و هیجانات ناشی از ترس و اضطراب و احساس غریبگی کردن از جمله عواملی ست که باعث کاهش سطح رفاه و آسایش گاو های شیری میشود . پس لازم است تا با شناسایی درست و بهنگام درد ، اقدامات لازم را جهت بهبود و بازگشت رفاه انجام دهیم
گاوها کمترین مقدار درد را درک میکنند
گاو ها طی میلیون ها سال آموخته اند که برای اغلب درندگان وحشی ، یک شکار و غذای مطلوب هستند . لذا پاسخ ژنتیکی این حیوان نسبت به محیط اطراف ، رفتاری تدافعی ست . رفتار تدافعی به این معناست که حیوان تلاش میکند همواره و در هر محیطی که قرار دارد ، خود را سالم و چالاک و آماده نبرد نشان دهد .
به همین جهت است که گاوها حتی اگر آسیب دیده باشند و صدمه ای به آنها رسیده باشد ، علائمی از ضعف و درد ظاهر نمیکند تا مورد توجه حیوانات شکارچی قرار نگیرد . اینکه گاوها در بسیاری از بیماریهای دردآور نیز رفتار آشکار و روشنی از درد نشان نمیدهند ریشه در همین مسئله دارد .
همین ویژگی تدافعی و اظهار نکردن علائم درد ، این تصور اشتباه را برای بسیاری از مردم و دامداران بوجود آورده است که گاوها نسبت به درد حساس نیستند و اصلا درد را درک نمیکنند.
در صورتی که سیستم عصبی گاوها یکی از پیچیده ترین و توسعه یافته ترین سیستم های عصبی جانوری ست و حتی کوچکترین مقیاس درد و ترس را به خوبی درک میکنند و واکنش نشان میدهند . منتها تفاوت گاو ها با سایر جانوران در نوع واکنش به مولفه های درد و ترس است . ترانسلیشن یکی از ویژگی های رفتاری گاوهاست که به معنای تغییر مسیر واکنش از محیط بیرون به اندام های درونی ست .
چالش های تشخیص درد در گاوهای شیری
باتوجه به آنچه که درباره کاهش رفاه دام و ارتباط مستقیمش با کاهش تولید گفتیم و نیز مطلبی که درباره رابطه بیماری و کاهش سطح رفاه نوشتیم ، همچنین آگاهی از اینکه کوچکترین مقیاس بیماری و استرس در گاوها ، ایجاد درد میکند ، پس لازم است تا برنامه ای دقیق برای مدیریت درد در گاوهای شیری داشته باشیم.
این برنامه ریزی برای مدیریت و کنترل درد در گاوهای شیری همان چیزی ست که ما اصطلاحاً به آن ( اسکور درد ) میگوییم . یعنی شاخص ها و ملاک هایی را تعیین میکنیم برای ارزیابی سطح درد در گاو شیری. به عبارتی ساده تر : پارامتر های را معرفی میکنیم و برای هر کدام از این پارامتر ها یک عدد مشخص تعیین میکنیم . این عدد همان نمره ی ارزیابی و اسکور میباشد.
اسکور ( score ) واژه انگلیسی به معنای امتیاز
چالش مهم و اصلی ما دقیقا در همینجاست که اولاً برای ارزیابی درد چه شاخص هایی را باید تعیین کنیم ؟ این شاخص ها مبتنی بر چه مولفه ای باید باشد ؟ و چگونه این شاخص ها را تفکیک کرده و به هر کدام یک نمره ی مخصوص بدهیم ؟
و چنانچه توانستیم از سد چالش های بالا با موفقیت عبور کنیم و شاخص ها را به درستی تعیین کردیم ، با چه ابزار یا روشی میتوانیم گاوهای شیری را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهیم و آنها را با شاخص های تعیین شده تطبیق دهیم ؟ به عبارتی تشخیص بیماری یک دام در همان مراحل اولیه و تطبیق آن با شاخص ها را چگونه باید انجام دهیم ؟
در حال حاضر و برای صنعت دامپروری ایران اگرچه برخی روش ها و ابزار ها برای تشخیص اولیه بیماری دام وجود دارند اما واقعیت این است که یا قابلیت و کارآمدی لازم را ندارند و یا آنقدر هزینه ی سنگین دارند که مقرون به صرفه نیست .
مثل انواع نمونه برداری از خون و شیر و مدفوع و تحلیل آنها در لابراتوار و آزمایشگاه . آزمایشگاه و آنالیز های لابراتواری خیلی مفید و موثر هستند اما کاربردش مربوط به زمانی ست که درگیری گله شدید شده باشد . در اینصورت چند فقره نمونه برداری و آنالیز به ما میفهماند که مشکل از کجاست و چه نوع پروتکل درمانی را باید بکار ببریم .
اما دامدار که نمیتواند هر روز از تمام دام های گله ی خود نمونه برداری و آنالیز آزمایشگاهی کند برای اینکه بفهمد مشکلی در گله وجود دارد یا وجود ندارد! تقریبا میتوان گفت که انجام این روش ، محال و غیر ممکن است !
روش دیگری که وجود دارد و تبلیغات گسترده هم از سوی شرکتهای تولید کننده روی آنها صورت میگیرد استفاده از انواع سنسور های زیستی و حسگر های بیولوژیکی دامی هستند !
حسگرهای زیستی ( بیوسنسورها ) در مدلهای مختلفی مانند : ( گردنبند ، پابند ، گوشواره ای و حتی شکمبه ای ، سنسور های ثابت ، سنسور های تابشی ، سنسور های حرارتی و … ) طراحی و تولید شده اند و کاربرد های متنوعی نیز دارند .
به عنوان نمونه : حسگر های گامشمار ، اطلاعات مربوط به میزان ایستادن ، نشستن ، توقف ، حرکت و فعالیت دام ها در محوطه بهاربند را به سِروِر و گیرنده مرکزی منتقل میکند . دستگاه مرکزی هم با استفاده از الگوریتم های قبلی این اطلاعات را تحلیل و آنالیز میکند . و چنانچه رفتار دام با مکانیسم الگوریتم همخوانی نداشته باشد ، دستگاه پیام یا آلارم هشدار را برای دامدار ارسال میکند . اینجاست که دامدار متوجه میشود که یک یا تعدادی از دام ها دچار رفتار غیر طبیعی بوده و باید به وضعیت آنها رسیدگی شود !
سنسور ها و حسگر های زیستی دیگری نیز هستند که وظایف دیگری بر عهده دارند . بکار گیری سنسور های زیستی ، اقدام خوب و پسندیده ایست اما خوب ، موانع و چالش هایی هم با خود دارد که همین چالش ها باعث میشود کاربرد آنها چندان عمومی نشود و طرفدار آنچنانی نداشته باشد!
یک راه بدون هزینه پیدا کن
از آنجایی که وقوع بیماری در گله ها همیشه وجود دارد و نیز استفاده از روش ها و ابزار های موجود در بازار تقریباً غیر ممکن به نظر میرسید لذا همین مسئله یکی از دغدغه های همیشگی کارشناسان علوم دامی و دامپزشکان بود !
پیدا کردن روش یا وسیله ای برای این هدف نیازمند مطالعات گسترده ، وقت و انرژی زیاد و ارتباط و تبادل دانش با دانشمندان و پژوهشگران مختلفی از چهار گوشه دنیا در حوزه های مختلف بود ( از جمله هند ، ژاپن ، آلمان ، آمریکا ، چین ، مصر ، هلند و… ) .
بعضاً پیشنهاد ها و طرح های خوبی هم ارائه میشد از سوی برخی دانشمندان علوم دامی و غیر دامی . جمع بندی نهایی تمام تحقیقات بدینجا رسید که ابداع و طراحی و تولید یک بیوسنسور که مولتی فاکتوریال باشد و همه ی نیاز های تشخیصی را در یک حسگر داشته باشد ، بهترین گزینه است .
این سنسور مولتی فاکتوریال ، پروژه ایست که پروفسور والسون از ویسکانسین آمریکا سالهاست روی آن کارِ مطالعاتی و آزمایشی انجام میدهد اما هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است .
پروژه پروفسور والسون و طراحی بیوسنسور های مولتی فاکتوریال ، چیز ناشدنی و غیر ممکنی نیست که انسان نتواند آن را تولید کند . شدنی ست و امکان پذیر اما با اینحال شاید اصلاً به درد ما و صنعت دامپروری ایران نخورد!
چراکه به هر حال این هم مانند سایر بیوسنسور ها چالش های خاص خودش را دارد . مضافاً اینکه به فرض موفقیت در طراحی و تولید آن ، دامداران باید هزینه های سنگینی برای خرید و استفاده از آن خرج کنند که شاید فقط مگافارم های خصولتی بتوانند از پس هزینه آن بربیایند . علاوه بر آن ، نفوذ و فراگیری تکنولوژی هایتک و افزار های پیچیده در هزاران دامداری روستایی و فارم های معیشتی و گله های کوچک عملاً غیرممکن است .
بدنبال راهی بودیم که هم ارزان باشد و هم بتوانیم از این روش در تمام دامداری های ایران با هر تعداد دام استفاده کنیم . و مهمتر از همه اینکه روشی ساده باشد به گونه ای که یادگیری آن حتی برای یک دامدار سالخورده ی بیسواد در دور افتاده ترین نقطه ی کشور ، راحت و آسان انجام شود !
شاخص های بصری و دیداری اسکور درد
بدینگونه بود که پس از آنهمه تحقیق و جستجو و تبادل دانش با دانشمندان مختلف خارجی ، در نهایت به شاخص های بصری و دیداری اسکور درد رسیدیم . یعنی ارزیابی اسکور درد از راه دیدن و نگاه کردن . همان چیزی بود که دنبالش میگشتیم .
یک روش تشخیصی مفید و موثر که :
۱: کاملاً ارزان و تقریبا رایگان است !
۲: در هر دامداری ایرانی قابل استفاده است!
۳: یادگیری آن بسیار ساده و راحت است!
دامدار گرامی و ارجمند : در ادامه ی این مقاله تلاش میکنم برخی از مهمترین ویژگی ها و علائم کاربردی اسکور درد را بنویسم یادگیری آن نیز برای شما راحت و آسان است چون پیچیدگی خاصی ندارد . اما توصیه و نکته ی مهم بنده در مقاله ، تاکید بر تمرین و ممارست روزانه ی این تکنیک است . آنقدر این تکنیک را روی گاو های خود تمرین کنید تا ملکه ی ذهن شما شود . با یکی دو با یا چهار پنج بار خواندن این مقاله و تکنیک آن ، نمیتوانید یک متخصص اسکور درد شوید .
تکنیک های فنی اسکور درد
گفتیم که گاو ها نسبت به کمترین مقیاس درد نیز حساس بوده و واکنش نشان میدهند . تحقیقات گسترده ثابت کرده است که پارامترهای فیزیولوژیکی ( مشخصات بدنی ) و اتیولوژیکی ( مشخصات رفتاری ) برای ارزیابی درد و بیماری گاوها موثر و قابل استناد هستند .
همانگونه که انسان در اثر درد ، حالت چهره و صورتش تغییر میکند در گاوهای شیری نیز حالت چهره و صورت در اثر وقوع درد تغییر میکند . این تغییرات ناحیه ی سر و صورت گاو شیری در زمان های بیماری ، پایه و مبنایی شده است برای ارزیابی درد و تعیین اسکور برای آن .
بنابراین محور اصلی ارزیابی های ما در اسکور درد ، ناحیه ی سر و صورت گاو های شیری ست که اصطلاحا به آن صورت دردی گاو هم گفته میشود ( البته چند پارامتر دیگر را هم در پایان به آن اضافه میکنیم ) .
عمده ترین بخش های سر و صورت گاوها که در اثر بیماری و درد دچار تغییرات فیزیولوژیکی و اتیولوژیکی میشوند ، شامل این پنج ناحیه هستند :
گوش ها ، چشم ها ، ماهیچه های فک ، پوزه ، بینی
یکی از شاخص های که برای ارزیابی سطح درد ( اسکور درد ) در گاوها مورد تحلیل و سنجش قرار میگیرد ، چشم و گوش این حیوان است . گاو ها برای برقراری ارتباط و واکنش موثر به محیط از چشم و گوش خود به شکل نسبتاً ثابتی در مواقع مختلف استفاده میکنند و تقریبا یک همبستگی ثابتی نیز بین چشم و گوش در ارتباطات گاو وجود دارد .
در مورد چشم باید گفت که : مجموعه ی قرنیه ، پلک و عضلات متصل به آن در اسکور درد موثر هستند چراکه به خوبی تغییرات را نشان میدهند . میزان سفیدی چشم ، میزان بسته با باز بودن چشم ، نحوه قرار گیری پلک روی چشم ، میزان تراکم و انقباض عضلات اطراف چشم و … شاخص های ما در ارزیابی های چشم گاوهاست .
درصد سفیدی چشم در اثر وقوع درد های ملایم یا هیجانات متوسط به طور قابلتوجهی کاهش پیدا میکند . اما اگر به گاوها درد بیشتری وارد شود یا سطح هیجان افزایش پیدا کند ، درصد سفیدی چشم هم به نحو چشمگیری بالا میرود .
به عنوان مثال : زمانی که گوساله از مادر جدا میشود میزان استرس و هیجان منفی گاو بالا میرود . در این مواقع سفیدی چشم گاو بیشتر میشود . یا زمانی که یک گاو را از گروه خودش جدا میکنید باز هم این اتفاق رخ میدهد .
در مورد ارزیابی از طریق مشاهده گوش هم باید توجهمان به این موارد باشد : مایل شدن گوش به سمت پایین ، عقب یا جلو کشیده شدن گوش و… !
سلام و درود بر شما استاد قربانی گرامی و پر تلاش. مثل همیشه ایندفعه هم یک مقاله علمی و کاربردی بسیار خوب برای دامداران و مخاطبان خودتون در سایت و گروه صنعت دام ایران گذاشتین . خیلی خوب و مفید بود و از شما تشکر میکنم. گاو ها زبان ندارند تا درد ها و تنش های خود را بگویند و همین بی زبان بودن آنها باعث شده است تا دامداران هم به درد آنها توجهی نداشته باشند. بارها در همین شهرم دامپروری خودمان دیده ام که صاحب دامداری با رفتار خشونت آمیز خود حیوان زبان بسته را با تمام عقده های خود میزند. آقای مهندس قربانی چه خوب توضیح دادید که گاوها احساس دارند ، درک دارند و درد را میفهمند . شکل آناتومی و ساختار فیزیولوژیکی گاو و دستگاه عصبی او به گونه ای آفریده شده است که مانند سایر پستانداران درد را به خوبی احساس می کند. گاو حتی میتواند بفهمد که چه کسی بدجنس است . دامپزشکانی هم دیده ام که در زمان تزریق واکسن یا دارو و یا درمان های دیگر اصلأ این ویژگی های حیوان را در نظر نمیگیرند و بیرحمانه با گاو برخورد میکنند. وقتی ما مریض میشویم و درد داریم چکار میکنیم ؟ آیا غیر از این است که اول برای تسکین درد خود درخواست یک آرامبخش میکنیم ؟ اولین چیزی که در خواست می کنیم همین مسکن برای تسکین درد مان است .اما وقتی نوبت به گاو میرسد اصلأ به فکرمان هم خطور نمیکند که این حیوان درد دارد و باید اول آرامش کنیم. ارادتمند شما حسین بوشهری از شهرستان فسا – دامدار و پرورش دهنده گاو شیری
جناب مهندس قربانی سلام. مقاله بسیار خوبی نوشتید و کاربردی هست . احساس و درک درد یک مکانیسم حیاتی و لازم برای بقای جانداران هست به جهت محافظت و بر طرف کردن بسیاری از بیماریها و مشکلاتی که بوجود میاد. احساس درد یک نعمت خدادادی هست و بدون اون شاید زندگی کردن ممکن نباشه . با نبود درد قطعا موجدات زنده و مخصوصاً پستانداران و دام ها با مخاطرات فراوانی همراه میشن . تحقیقات شما در این زمینه قابل تقدیر و ستایش هست. بنده به عنوان یک فیزیولوژیست با سالها کار و تجربه در دامپروری ندیده بودم که کسی اینطور تحقیق کرده باشه درباره مکانیسم رفتار شناسی گاو ها . آیا امکانش وجود داره که یک جدول کامل درباره رفتار گاو و نوع پاسخ دادن گاو به عوامل مختلف تهیه کرد ؟ آیا شما در این زمینه هم کار کردین ؟ الان اسکور درد
ارزیابی سطح درد در گاو های شیری و نمره بندی ۵ گانه برای اسکور درد / به قلم : امید قربانی / ارزیابی و تعیین سطح و مقدار درد در گاو های شیری بر اساس الگوریتم های اتیولوژیکی و فیزیولوژیکی ، اگرچه موضوع جدیدی در دنیای صنعت دامپروری ست اما کارآمدی آن بسیار بالاست و عملکرد و راندمان گله را میتواند بهبود ببخشد همچنین میتواند جلوی خسارات زیادی را به صورت سالانه در گله ها بگیرد / در این مقوله با بررسی و تحلیل و آنالیز هزاران گوساله و گاو شیری در صدها گروه های شاهد ، درد گاو ها را در ۵ سطح ارزش گذاری و نمره بندی کرده اند که به آن اسکور درد گفته میشود / شماره یک ، پایین ترین و کمترین سطح درد پذیری ست و عدد ۵ ، بالاترین و بیشترین سطح احساس درد در گاوهاست / سر و صورت گاو ، محور و محل اصلی تحلیل ها و آنالیز های مربوط به اسکور درد میباشد / چرا که این ناحیه و این اندام ها با کوچکترین درد وارد شده به بدن دام تغییر کرده و علائم مربوط به درد را از ابتدای بوجود آمدن تا انتهای آن نشان میدهد / اصلی ترین نقاط و کلیدی ترین بخش های صورت گاوها که در ارزیابی سطح اسکور درد اهمیت دارند و قابل استناد هستند عبارتند از :
مجموعه چشم ( سفیدی ) ، عضلات اطراف چشم ، لاله گوش حیوان ، ماهیچه های میانی صورت و اطراف فک ، حفره های بینی ، ماهیچه های بینی و بالاخره عضلات و ماهیچه های دوره و لب / با نگاه کردن دقیق به این بخش ها و مانیتورینگ این نقاط میتوانیم بفهمیم که حیوان چقدر درد و تنش را متحمل شده است و آن را اندازه گیری کنیم . با اندازه گیری و ارزیابی و آگاهی از این موضوع میتوانیم بفهمیم که به وقوع یک یا چند بیماری در گله پیش از حاد شدن ، مطلع بشیم و تکنیک های پیشگی کننده یا کاهش دهنده را اعمال کنیم / همچنین میتوانیم پروسه دقیق و درست درمان بیماری ها و داروها را مورد بررسی قرار بدهیم تا از موثر واقع شدن راهکار های درمانی و دارو های استفاده شده مطمئن گردیم / از اونجایی که مدت درگیری دام با بیماری ها و زمان آگاه شدن دامدار با گاو بیمار و مدت بهبود پیدا کردنشان در راندمان تولید و سود آوري بسیار اهمیت دارد ، اسکور درد میتواند به نحو شایسته ای پیشگی کننده و کاهش دهنده خسارت های ناشی از کاهش تولید باشد / نویسنده : مهندس امید قربانی / کارشناس دامپروری و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی/ مدیر گروه مهندسی توسعه دامپروری اندیشه مهر/ مدیر گروه تخصصی صنعت دام ایران در تلگرام
Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
Мы предлагаем: ремонт бытовой техники в москве
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!
имплантация зубов в москве ценыимплантация зубов под ключ
Профессиональный сервисный центр по ремонту кофемашин по Москве.
Мы предлагаем: кофемашина сервис
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!
В магазине сейфов предлагают взломостойкие сейфы 2 класса взломостойкие сейфы 2 класса
В магазине сейфов предлагают сейфы москва купить сейф в москве
магазин сейфов предлагает взломостойкие сейфы 3 класса сейфы 3 класса
Сервисный центр предлагает ремонт платы canon hg21 ремонт корпуса canon hg21
Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
Мы предлагаем: ремонт крупногабаритной техники в москве
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!
+ Одиноки, нет друзей и сложно строить отношения с людьми
+ На грани развода
+ Не можете построить долгие
отношения, проще без них, партнёры всё время не те
+ Делаете результаты через
преодоление и страдания
+ Чувствуете, что страсть и любовь ушли
из отношений
+ В конфликте с родителями, общение холодное или
его нет вовсе
+ Не можете построить долгие отношения,
проще без них, партнёры всё время не те
+ На грани развода
+ Делаете результаты через преодоление и страдания
+ На грани развода
+ Не можете построить долгие отношения, проще без них, партнёры всё
время не те
+ На грани развода
+ Испытываете эмоциональное и/или физическое выгорание
+ Чувствуете, что страсть и
любовь ушли из отношений
+ Не можете выйти на новый финансовый уровень
https://batmanapollo.ru/#
Сервисный центр предлагает замена матрицы canon powershot 600 ремонт платы canon powershot 600
реферат купить http://tvpsite.ru
Сервисный центр предлагает ремонт zopo zp700 в петербурге ремонт zopo zp700 цены
order balloons for birthday Dubai https://helium-balloon-price.com
Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
Мы предлагаем: сервис центры бытовой техники пермь
Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!
Скачайте мобильное приложение для ставок и получайте бонусы за регистрацию. Легальные БК предлагают отличные условия — скачать легальные БК