آرد گندم در جیره گاوهای شیری
نقش غلاتِ آرد شده در تغذیه گاوهای شیری
به قلم: امید قربانی
این یک سوال و چالش اساسی و راهبردی هست که بارها و بارها از سوی تعداد زیادی از دامداران مطرح شده مبنی بر اینکه : آیا میتونیم به گاوهای شیری آرد گندم بدیم ؟ یا اینکه اگه گندم رو آرد کنیم چه مشکلی برای گاوهای شیری بوجود میاد ؟
آرد گندم و سایر غلات آرد شده در جیره گاوهای شیری چه نقشی دارد ؟
قبل از هرچیز باید این نکته کلیدی و مهم که مربوط به تغذیه گاوهای شیری هست رو خدمت شما مخاطب گرامی عرض کنم و تقاضامندم که خوب بهش توجه داشته باشید :
غلات ( گندم ، جو ، ذرت و… ) علاوه بر اینکه جزو اقلام غذایی پر مصرف در پرورش گاو های شیری هستن ، جزو منابع بسیار ارزشمند و مهمِ جیره غذایی نشخوار کنندگان هم محسوب میشن !
دلایل این ارزشمندی و مهم بودن زیاده از جمله اینکه : غلات جزو غذاهای اصلی و قدرتمند در تامین انرژی گاوهای شیری قلمداد میشن چراکه از میان اقلام غذایی عمومی که در جیره روزانه دام ها قرار میدین ، غلات دارای بیشترین حجم از کربوهیدرات ها هستن . و کربوهیدرات ها هم همون منابع اصلی تامین انرژی محسوب میشن!
با این تفصیل و توضیح میشه اینطور عنوان کرد که : چه اون کنستانتره ای که توسط دامدار با استفاده از آسیاب و میکسر تولید میشه و چه اون کنستانتره ای که در کارخونه های خوراکسازی تولید میشه ، اگه فاقد غلات با درصد های مشخص باشه ، عملاً کنستانتره نیست و حتماً باید در ترکیبش تجدید نظر کنید!
و نکته کلیدی و مهم بعدی اینه که : گوسفند و گاو از حیث تکاملی و رشد یافتگی سیستم گوارش و نحوه ی غذا خوردن ، یک سری تفاوت با هم دارن !
به عنوان مثال عرض میکنم خدمتتون که : گوسفند نسبت به گاو ، ویژگی انتخابگری بیشتری داره . همچنین توانایی جویدن غذا در گوسفند بهتر از گاو هست . به این معنا که اگه به گاو دانه ( غلات ) کامل بدیم ، توانایی جویدن و خورد کردن دانه با دندان رو به اندازه کافی نداره . به همین دلیله که در بسیاری از مواقع شاهد وجود دانه سالم در مدفوع گاوها هستیم . اما گوسفند اینطور نیست و این حیوان قادر هست که دانه ی غلات رو در دهان خورد کنه .
حالا باتوجه به اهمیت غلات در جیره غذایی روزانه گاوهای شیری ، اما خب در بکارگیری و مصرف این مواد غذایی ارزشمند ، یک سری محدودیت های فنی و تکنیکی هم داریم . از جمله اینکه :
۱: نمیتونیم غلات رو به صورت نامحدود و با دسترسی آزاد گاوهای شیری ، در اختیارشون قرار بدیم !
۲: نمیتونیم غلات رو به صورت کامل و خرد نشده به تغذیه دام برسونیم و حتما باید خورد کنیم این مواد غذایی رو !
۳: همچنین اجازه نداریم که دانه های غلات رو بیش از یک اندازه مشخص خرد کنیم تا به مصرف برسونیم !
آرد شدن غلات ( خورد کردن بیش از اندازه و به صورت پودر ) ، علاوه بر اینکه خاصیت چسبندگی میده بهشون در شکمبه ی گاوهای شیری ، باعث تسریع در عبور این مواد از شکمبه هم میشه !
تسریع در عبور به این معناست که : غلات آرد شده با عبور زودهنگام از محیط شکمبه ، قادر به تجزیه کامل نخواهند بود لذا حیوان هم نمیتونه اون انرژی و کربوهیدرات های موجود در غلات آرد شده رو جذب کنه . بدین ترتیب هم دچار اتلاف منابع غذایی میشیم و هم اینکه دام دچار مشکلات متابولیکی میشه !
لذا کارشناسان حوزه جیره نویسی و تغذیه نشخوارکنندگان همواره توصیه اکید میکنند که غلات رو نه به صورت کامل و خورد نشده به مصرف گاوهای شیری برسونین و نه به صورت آرد کامل و پودر شده !
توصیه علم جیره نویسی اینه که : گندم ، جو و ذرت دانه ای رو ترجیحا برای گاوهای شیری به اندازه ( پرک ) خورد کنین . البته ذرت دانه ای به دلیل دارا بودن پوشش کریستاله یه مقدار فرق میکنه که در مقالات آموزشی بعدی توضیح میدیم!
اگه بخوایم برای خورد شدن غلات سه تا اندازه مشخص کنیم ، میشه این سه اندازه رو عنوان کرد و این یه تا رو یک شاخص عمومی برای خورد شدن غلات دونست :
خورد شدن به اندازه بلغور
خورد شدن به اندازه پرک
خورد شدن به اندازه آرد
پَرَک کردن غلات در کنستانتره ی گاوهای شیری باعث میشه که این مواد به اندازه استاندارد درون شکمبه باقی بمونن و سرعت هضم نشاسته و کربوهیدرات در شکمبه افزایش پیدا کنه .
فراموش نکنیم که : هدف اصلی و غایی ما از پرورش گاوهای شیری ، تولیدِ شیر بیشتر و متعاقب اون کسب درآمد و سودآوری بیشتر هست . همین نکات ریز و ساده هست که اگه بهشون توجه نداشته باشیم باعث میشه هزینه های دامداری ما بیشتر بشه در حالی که درآمد و سود ما افزایش پیدا نکرده !
نویسنده : مهندس امید قربانی
کارشناس دامپروری و تحلیلگر اقتصاد کشاورزی/ مدیر گروه مهندسی توسعه دامپروری اندیشه مهر/ مدیر گروه تخصصی صنعت دام ایران در تلگرام
لینک مستقیم گروه صنعت دام ایران در تلگرام
لینک پایگاه اطلاع رسانی خبردام در اینستاگرام
تیدام ( توسعه دامپروری اندیشه مهر ) : نوشیدن و خوردن روزانه شیر و لبنیات باعث انبوه بیشتر موهای شما میشود . همچنین باعث استحکام تر و براق تر شدن مو های شما نیز میشود / کمپین حمایت از مصرف شیر
مقالات و مطالب آموزشی بیشتری در اینجا بخوانید:
چرا شیر تلخ میشود ؟ نقش علوفه در طعم شیر
نقش عصب واگ در اختلال گوارشی گاوهای شیری
نقش افزایش دفعات شیردوشی بر افزایش درآمد گله
