به یاد زلزله مرگ بارِ دهکویه در سال ۱۳۴۰
به قلم: رسول احمدلو
منطقه‌ی لارستان در جنوب ایران یکی از مستعد ترین و لرزه خیز ترین نقاط زلزله خیز ایران محسوب می شود. این منطقه در طول تاریخ همواره شاهد زمین لرزه های فراوانی بوده است و گسل های این منطقه زلزله های ویرانگری را موجب شده و خسارات مالی و جانی زیادی را به بار آورده اند.
در سال ۱۳۴۰ روستای دهکویه بر اثر زلزله تخریب شد که در این جستار اشاره ای کوتاه به آن می نماییم! بامداد روز يكشنبه ۲۱ خرداد ماه ۱۳۴۰ در منطقه ی لارستان زلزله شدیدی روی داد. دامنه زلزله در يك خط سير معین علاوه بر لار ، جهرم ، فسا ، نیریز ، بستك ، بندر عباس ، شیراز ، میناب ، سیرجان ، بافت ، جيرفت و بندر لنگه کشیده شد و به مدت ۴۵ دقیقه ادامه یافت.
مؤسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران اعلام کرد در ساعت هشت و دو دقیقه صبح معادل با ساعت 5:12:27 گرینویج زلزله شدیدی که شدت آن بین ۷ الی ۸ هزار بوده در منطقه لار روی داده و دستگاه های زلزله سنج مؤسسه ژئو فيزيك دانشگاه آن را ثبت کرده است.
زلزله مرگبار در لار و دهکویه در سال ۱۳۴۰ / اجتماع مردم بیرون از خانه
وسعت منطقه زمین لرزه
زمین لرزه علاوه بر شهر لار در دهکده های دهکویه، کهنه، مزایجان ، شاه غیب ، بیخو، درز و سایبان و بریز نیز زلزله احساس شد. این زلزله شدید در شهر لار مدت ۲ دقیقه ادامه داشت و بقایای ساختمان های شهر قدیم لار که بر اثر زلزله سابق منهدم شده بود به کلی ویران شد.
با شروع زلزله، اهالی شهر قدیم بلافاصله از خانه ها بیرون ریختند و سر به بیابان گذاشتند. عده ای به ساختمان های شهر جدید لار هجوم آوردند و در این ساختمان ها مسکن گرفتند.
۲۰۰ نفر کارگر و ۱۵ دستگاه وسیله نقلیه برای کمک به زلزله زدگان اعزام شد. از طرف هئیت کمک به آسیب دیدگان لار در شیراز آمبولانس، دارو و پزشک به شهر لار اعزام شد.
به موجب گزارشی که تا ظهر روز یکشنبه ۲۱ خرداد ماه به شیر و خورشید سرخ شیراز رسید چند نفر مجروح از زیر آوار بقایای ساختمان های منهدم شده شهر قدیم لار بیرون کشیده شد که حال یک نفر از آنها وخیم بود که به تقاضای شیر و خورشید سرخ به وسیله یک فروند هواپیمای ارتشی به شیراز منتقل شد و ۹ نفر دیگر در محل به وسیله بهداری و درمانگاه سازمان شیر و خورشید سرخ لار معالجه شدند.
ضمناً برای احتیاط دو اکیپ درمانی مجهز مرکب از دو پزشک و یک پرستار با آمبولانس‌های شیر و خورشید شیراز و بهداری فارس به لار اعزام شدند.
زلزله دهکویه و پدری که جنازه پسرش را حمل میکند
واکنش مردم بندرعباس و شیراز به حادثه
عده‌ای از لاری های مقیم بندر عباس به محض اطلاع از وقوع زلزله در منطقه لارستان با اتومبیل به طرف لار حرکت کردند تا از سرنوشت کسان خود مطلع شوند. عده‌ای نیز به شیر و خورشید و تلفن خانه بندرعباس هجوم آوردند تا با بیسیم لار تماس حاصل کنند، ولی گویا زلزله دستگاه‌های ارتباطی لار را از کار انداخته بود که ارتباطی با لار میسر نشد.
سر انجام بیسیم شیر و خورشید سرخ بندر عباس پس از تماس با بی سیم شیر و خورشید لار وقوع زلزله شدید در شهر قدیم لار را که در دو مرحله رخ داده بود تأئید کرد و اطلاع داد که بر اثر این زلزله تمام خانه های شهر قدیم لار به کلی منهدم شده و با خاک یکسان گردیده است و عده ای مجروح شده اند.
برخی از لاری های مقیم شیراز نیز با وسائل نقلیه مختلف اعم از اتوبوس، سواری و کامیون به طرف لار حرکت کردند و جمع زیادی نیز در تلگرافخانه و یا بیسیم شیر و خورشید اجتماع نموده و جویای حال کسان خود شدند.
زلزله مرگبار در لار و دهکویه در سال ۱۳۴۰
گزارش هیئت های امدادی از کانون زلزله
چون مرکز اصلی زلزله در دهات اطراف لارستان تشخیص داده شد برای آن که از میزان کلی خسارات و تلفات وارده اطلاع کامل حاصل شود هیئت های متعددی از طرف شیر و خورشید سرخ شیراز و لار به روستاهای اطراف شهر لار اعزام شدند تا چنانچه روستا های دیگری از زلزله آسیب دیده بود کمک های لازم نسبت به ساکنین آن صورت گیرد.
نمایندگان شیر و خورشید سرخ گزارش بازدید خود را در اختیار جمعیت مرکزی گذاشتند: طبق گزارش نمایندگان اعزامی شیر و خورشید سرخ، حداکثر شعاع فاصله دهات زلزله زده با لار ۲۶ فرسنگ و حداقل ۱۵ فرسنگ است. زلزله در دهکده های «قرب»، «بیخو» و «درز» و چند قریه دیگر خساراتی به بار آورده و کلیه خانه‌ها را خراب کرده است ولی تلفات جانی نداده »
زلزله مرگبار در لار و دهکویه در سال ۱۳۴۰ و فرایند امداد رسانی
تخریب روستای دهکویه در زلزله دهکویه
بنا به اظهار مقامات علمی فارس مرکز اصلی این زلزله دهکده دهکویه بود که به کلی ویران و تبدیل به تل خاك شد. یکی از مطلعین درباره وقوع زلزله گفت: ساعت ۸:۳۰ صبح بود که صدای وحشتناکی در فضا پیچید و بعد گرد و خاک عجیبی مانند گرد باد از وسط آبادی عبور کرد و یک مرتبه چنان زمین به حرکت درآمد که آب آب انبارها به خارج ریخته شد، گاو، گوسفند و سایر اغنام وحشت زده به صحرا هجوم بردند و کوه شمالی که معروف به کوه نمک است غرش عجیبی کرد و قسمتی از آن فرو ریخت و از وسط آن گردی به رنگ دود به آسمان زبانه کشید .
با وقوع حادثه مردم به وسط حیاط خانه های خود هجوم برده و سپس به صحرا روی آوردند. از آنجایی که خانه های دهکویه دارای حیاط وسیع برای دامداری بود و زلزله در روز اتفاق افتاد مصدومین و کشته های حادثه به مراتب کمتر از زلزله چهار اردیبهشت ۱۳۳۹ لار بود و بیشتر کشته شدگان اطفال خردسال و شیرخواره بودند که به هنگام زلزله توانایی فرار نداشتند.
با وقوع زلزله مقامات شیر و خورشید سرخ با عجله مشغول پیدا کردن زخمی و مجروحین در لار بودند که به ناگاه اتوبوسی که از جهرم به لار می‌آمد وقتی از کنار دهکویه عبور میکرد دید که این آبادی به صورت اسف آوری درآمده و در اثر ویرانی عده ای زیر خاک مدفون شده اند، فوراً مسئولین لار را از وضعیت دهکویه با خبر کرد و بلافاصله سیل کمک ها به سمت دهکویه سرا زیر شد.
نجات فوری مجروحين از مرگ
جمعيت شير و خورشيد ايران به محض وقوع حادثه جلسه فوق العاده هيئت كمك به آسيب ديدگان را تشكيل داد و در اين جلسه به مدير عامل جمعيت اختيار داده شد كه براي ارسال كمك هاي اوليه آنچه لازم مي‌دانند يا مستقيما از تهران و يا به وسيله شعب جمعيت شير و خورشيد سرخ در استان فارس و بندر عباس تدارك نمايد. دو آمبولانس حامل پزشك و دارو به محل حادثه فرستاده شد و به شیر خورشید لار دستور داده شد که از وسائل و تجهیزات موجود برای آسیب دیدگان استفاده کنند.
اظهارات دکتر خطیبی درباره زلزله
دکتر خطیبی مدیر عامل شیر و خورشید سرخ ایران در مصاحبه با خبرنگار روزنامه اظهار داشت: به طوری که به ما اطلاع رسیده در ساعت ۸:۴۵ صبح امروز زلزله بسیار شدیدی شبیه زلزله پارسال و به همان شدت در شهر لار روی داد. در زلزله امروز در حدود ۷ نفر مجروح شدند که جراحات اغلب آنها سطحی بوده و فقط جراحت یکی از مجروحین شدید بود و به همین مناسبت دستور داده شد که هواپیمای شیر و خورشید سرخ فوراً عازم لار شود و مجروح را برای معالجه سریع به شیراز ببرد.
دکتر خطیبی اضافه کردند به دنبال زلزله امروز لار فوراً کمیسیونی در شیر و خورشید سرخ مرکزی تشکیل گردید تا پس از انتقال و کوچ دادن اهالی شهر قدیم لارکه همچنان در معرض خطر زلزله است به شهر جديد تصمیم فوری و قطعی اتخاذ شود. زلزله به شهر جدید لار که با بتون و تیر آهن ساختمان شده هیچ‌گونه خسارتی وارد نیاورده است و به همین جهت شهر جدید از هر حيث مطمئن است. همچنین تصمیم گرفته شد که هرچه زودتر كليه‌ی اهالی شهر قدیم به شهر جدید منتقل شوند و با آنکه بعضی خانه‌های شهر جدید هنوز ناقص است و ساختمان آن کامل نشده معذلك برای سکونت آماده است و صلاح در این است که انتقال به شهر جدید هرچه زودتر عملی گردد.
زلزله مرگبار در لار و دهکویه در سال ۱۳۴۰ و امداد رسانی ارتش
